Ostatnia „Dawka wiedzy” wzbudziła Wasze zainteresowanie w kontekście zasad odpowiedzialności personelu medycznego w trakcie operacji. Zastanawialiście się kto ponosi odpowiedzialność za pozostawienie ciała obcego w polu operacyjnym.

Dziś wyjaśnimy Wam,  kto ponosi odpowiedzialność w takim przypadku.  

Nie budzi wątpliwości, że podejmowanie się zabiegów operacyjnych samo w sobie niesie olbrzymie ryzyko. Niemniej poza standardowymi sytuacjami, może zdarzyć się, że na skutek operacji  organizm poniesie znacznie poważniejsze i nieprzewidywalne szkody spowodowane pozostawieniem w polu operacyjnym ciała obcego. Przedmiotem badania przez sądy było m.in. pozostawienie chust operacyjnych, tamponów, gazików narzędzi chirurgicznych. Czasem zdarza się, że taka sytuacja powoduje po stronie pacjenta zakażenie, ropienia, czy długotrwałe bóle, a nawet śmierć. Bywa i tak,  że pozostawiony przedmiot nie daje o sobie znać przez długie lata.

Orzecznictwo sądowe wskazuje wprost, że pozostawienie ciała obcego w ciele pacjenta jest zawinionym zaniedbaniem, które bardzo często obarcza odpowiedzialnością lekarza kierującego operacją, ponieważ to w zakresie jego obowiązków pozostaje kontrola nad pracą wszystkich pozostałych członków zespołu. Tak np. orzekł Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 16.12.2003 r.  (sygn. akt  I ACa 573/03)  wskazując, że „…Zaniedbanie polegające na pozostawieniu po operacji w zaszytej ranie ciała obcego stanowi niedopełnienie ze strony chirurga zachowania należytej staranności…”Od lekarza operującego wymaga się bowiem bacznego obserwowania pola operacyjnego  oraz upewnienia się czy żadne przedmioty w polu operacyjnym nie zostały pozostawione.  Powyższe znajduje potwierdzenie w wydanym w postępowaniu karnym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2018  (sygn. akt
SDI 4/18) , w którym uznano, że „…Lekarz – operator odpowiada za całość operacji, nadzoruje prawidłowość pracy pielęgniarek i jego obowiązkiem jest czuwanie nad tym, by nie doszło do pozostawienia ciała obcego w jamie brzusznej pacjenta. Również w przypadku otrzymania informacji, że zgadza się bilans materiałów wydanych w trakcie zabiegu i zwróconych, obowiązkiem lekarza jest sprawdzenie, czy nic w jamie brzusznej nie pozostało, ale nie przeszukuje się pola operacyjnego uporczywie, jeśli bilans się zgadza…”

Oczywiście mogą zdarzyć się sytuacje, w których pozostawienie ciała obcego w czasie operacji będzie niezawinione przez lekarza. Zdarza się to jednak w zupełnie wyjątkowych sytuacjach. Przyjmuje się , że okolicznościami „uniewinniającymi” lekarza mogą być np.  bardzo trudne warunki operacyjne, tempo zabiegu w wyniku zagrożenia życia pacjenta czy nagłość operacji.  

W tym miejscu trzeba jednak zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. Rozwój medycyny powoduje, że  przeprowadzane operacje są  coraz bardziej skomplikowane, a do ich przeprowadzenia niezbędne jest współdziałanie wieloosobowych zespołów operacyjnych składające się nie tylko z lekarzy różnych specjalizacji ale także wysokospecjalistycznego personelu pomocniczego.  Może to powodować „ograniczenie” obowiązków konkretnego lekarza i wykluczenie nadzoru nad pozostałymi osobami w skład zespołu. Czas pokaże w którą stronę będzie ewaluowało orzecznictwo sądowe.

Należy mieć  bowiem na uwadze, że  przy „pracy zespołowej” jaką jest operacja każdy  członek zespołu ma swoje kompetencje. I tak np. z  §19 ust. 4 pkt  2  Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2015 r. poz. 2069), to pielęgniarka operacyjna potwierdza zgodność liczby użytych narzędzi i materiałów w trakcie operacji. Lekarz nie ma zatem obowiązku sprawdzania ilości użytych narzędzi i materiałów w trakcie operacji, bowiem obowiązek ten należy do pielęgniarki operacyjnej. Tym samym zarzuty niedochowania należytej staranności można również postawić instrumentariuszce, do zadań której należy sprawdzenie narzędzi przed rozpoczęciem i zakończeniem operacji. 

Musisz jednak zapamiętać, że każda sprawa jest inna i dokonując oceny odpowiedzialności należy wziąć pod uwagę całokształt okoliczności przeprowadzenia operacji. Każda bowiem z osób w zespole operacyjnym podlega odpowiedzialności za swoje własne działania lub zaniechania.  

Ze względu na trudności dowodowe w ustaleniu kto naprawdę jest odpowiedzialny za powstanie szkody u pacjenta, procesy w tego typu sprawach są bardzo skomplikowane.