Od 1 września 2023 roku pacjenci w określonych grupach wiekowych mogą skorzystać z możliwości uzyskania recepty uprawniającej do bezpłatnego leku.

Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych w aktualnym brzmieniu ustalają nowe zasady refundacji leków umożliwiając lekarzom wystawienie recept z kodem ,,DZ” (w przypadku dziecka) i ,,S” (w przypadku seniora).

Jak wynika z aktualnych przepisów – pacjentom do ukończenia 18 roku życia i po ukończeniu 65 roku życia przysługuje BEZPŁATNE zaopatrzenie w określone leki, środki spożywcze specjalistyczne i wyroby medyczne.

W związku z powyższym wielu lekarzy ma wątpliwości czy powinni wystawiać receptę tylko z kodem ,,DZ” / „S” czy też jak dotychczas z refundacją.

Zacznijmy od tego, że lista leków refundowanych publikowana jest w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia. Obecnie obowiązuje Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2023 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 września 2023 r.

Aby wystawić receptę na lek bezpłatny należy:

1. sprawdzić czy dany lek znajduje się w wykazie „18-” albo w wykazie „65+” (są to leki, które na podstawie obowiązującego obwieszczenia refundacyjnego są objęte refundacją oraz mają udokumentowaną skuteczność i bezpieczeństwo stosowania w populacji pacjentów poniżej 18. roku życia albo powyżej 65. roku życia);
2. zdiagnozować u pacjenta schorzenie, które zawiera się w zakresie wskazań objętych refundacją dla danego leku (wskazania znajdują się w załączniku A1 obwieszczenia refundacyjnego);
3. na recepcie, w rubryce „kod uprawnień dodatkowych pacjenta”, lekarz musi wpisać symbol „DZ” w przypadku pacjentów poniżej 18. roku życia albo „S” w przypadku pacjentów powyżej 65. roku życia.

A co w przypadku, gdy pacjent poza omawianym uprawnieniem dodatkowym posiada równolegle prawo do refundacji leku?

Czy wystarczy, gdy lekarz wpisze na recepcie DZ/S?

Czy powinien wpisać też poziom refundacji?

Odpowiedź znajdziemy w ustawie Prawo Farmaceutyczne, która wskazuje wprost jakie informacje należy zamieścić na recepcie w przypadku uprawnień do refundacji.

Recepta, na której co najmniej jeden z przepisanych produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, dla którego wydano decyzję o objęciu refundacją ma być wydany za odpłatnością (czyli bezpłatnie za odpłatnością ryczałtową,  za odpłatnością w wysokości 30% albo 50% ich limitu finansowania) – poza danymi, które nie są przedmiotem niniejszego wpisu – powinna zawierać:

1. kod uprawnień dodatkowych pacjenta, jeżeli dotyczy;
2. odpłatność produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, określoną w następujący sposób:
3. a)jeżeli produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w wykazie (Obwieszczeniu) w jednej odpłatności, osoba wystawiająca receptę może nie wpisać tej odpłatności,
4. b)jeżeli produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w wykazie w więcej niż jednej odpłatności, osoba wystawiająca receptę:

– wpisuje symbol „P” w przypadku przepisywania tego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego za najniższą odpłatnością wynikającą z wykazu

– może nie wpisać poziomu odpłatności w przypadku przepisywania tego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego za najwyższą odpłatnością wynikającą z wykazu

– wpisuje odpłatność określoną w wykazie, w przypadkach innych niż wskazane powyżej.

Ponadto, poziom odpłatności nie jest wymagany w przypadku recept wystawianych dla pacjentów posiadających uprawnienie „inwalidów wojennych” oraz w przypadku recept na leki i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzane z zagranicy dla pacjenta.

Pamiętajcie, że jeżeli produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny jest przepisywany poza zakresem refundacji, osoba wystawiająca receptę wpisuje symbol „X” albo 100%.

Odpowiadając na nasze pytanie o sposób uzupełniania recepty – jeśli kod uprawnień przysługuje wówczas wpisujemy go na recepcie zawsze, natomiast poziom opłatności wpisujemy w zależności od ww. sytuacji.

Na stronie Ministerstwa Zdrowia możemy przeczytać, że ,,… Jeśli dla danego leku z wykazu leków refundowanych jest tylko jeden poziom odpłatności, lekarz nie musi go umieszczać na recepcie. Nie jest to również konieczne w przypadku, kiedy na recepcie znajduje się oznaczenie twoich uprawnień dodatkowych….”

Tak więc dla przykładu, jeśli lekarz chce wystawić receptę na lek z substancją czynną Roxithromycinumdla dla pacjenta 65 plus, który ma wskazanie refundacyjne do zastosowania leku, powinien wypełnić receptę jak dotychczas i wpisać w polu uprawnienia dodatkowe: ,,S”, a poziom refundacji (co do zasady) 50 %.

Pomimo, że poziom refundacji został określony na 50 % , pacjent w aptece powinien uzyskać lek bezpłatnie ze względu na oznaczenie uprawnienia dodatkowego „S”.

I ostatnia uwaga, w Rozporządzeniu w sprawie recept znajdziemy informację, że jeżeli kod uprawnienia dodatkowego, czyli w naszym przypadku S lub DZ występuje w zbiegu z oznaczeniem „X” albo „100%” dotyczącym odpłatności, osoba wydająca realizuje receptę zgodnie z tym oznaczeniem (pełnopłatnie).

Wyjątkiem jest sytuacja, jeżeli pacjent -18 lub 65+ ma także kod związany z byciem uprawnionym inwalidą, lub dotyczy leków dla Świadczeniobiorcy posiadającego tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu” w takiej sytuacji recepta realizowana jest zgodnie z uprawnieniem reprezentowanym przez ten kod.

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. 2023 poz. 1733);
2. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 z późn. zm.);
3. Obwieszczenie Ministra Zdrowia. Obecnie obowiązuje Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2023 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 września 2023 r.;
4. Ustawa z dnia 6 września 2001 Prawo Farmaceutyczne t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2301
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 487 z późn. zm.).

oprac. przy współpracy Łukasz Kornicki