W jednym z ostatnich wpisów omówiłyśmy odpowiedzialność karną za narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia i zdrowia.
Dziś chciałam Ci wyjaśnić kiedy lekarz będzie ponosił odpowiedzialność za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu pacjenta. W katalogu przestępstw, za które możesz odpowiadać w związku z wykonywaniem Twojego zawodu, jest to jeden częściej występujących.
Na początek zapamiętaj, że uszczerbek na zdrowiu może wystąpić w trzech postaciach- jako ciężki, średni i lekki. Zakwalifikowanie uszczerbku do jednej z kategorii uszczerbku determinować będzie zakres kary.
Ciężki uszczerbek na zdrowiu został wprost zdefiniowany w art. 156 kk. Może on wystąpić w postaci:
– pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
– innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała
W tym miejscu możesz się zastanowić, jakie stanu chorobowe podpadają pod pojęcie ciężkiego kalectwa. Wątpliwości w tym zakresie rozwiał Sąd Najwyższy- Izba Cywilna, który w wyroku z dnia 10.11.1973 r. ( sygn. akt IV KR 340/73) orzekła, że: „…Ciężkie kalectwo w znaczeniu art. 155 par. 1 pkt 2 KK należy rozumieć jako zupełne zniesienie lub bardzo znaczne ograniczenie czynności ważnego narządu. Zniesienie czynności jednego jądra, nawet przy zachowanej zdolności funkcjonalnej organu rozrodczego, należy zaliczyć do ciężkiego kalectwa, ponieważ jest to ważny w życiu narząd o samodzielnej, wysoce specjalizowanej czynności. Skoro natura wyposażyła człowieka w szereg narządów parzystych, ważnych dla życia, to utrata jednego z tych narządów oznacza odebranie w bardzo znacznym zakresie temu ważnemu dla życia narządowi zdolności funkcjonowania zgodnie z przeznaczeniem. Jedno jądro, podobnie jak inne narządy parzyste, takie jak np. nerka, płuco, oko, ucho, stanowi bądź samodzielny narząd ważny w życiu, bądź jest poważną częścią jednego z podstawowych układów funkcjonalnych organizmu ludzkiego. W tym przypadku jądro stanowi ważną składową układu rozrodczego….”
Z pewnością słyszałeś o głośnej sprawie szwedzkiej obywatelki, która w jednej z polskich klinik poddała się operacji powiększania piersi. Na skutek nieprawidłowości w postępowaniu pooperacyjnym, u pacjentki doszło do ustania oddychania, chwilowego zatrzymania krążenia, a w konsekwencji – ciężkiego uszkodzenie mózgu. Pacjentka do dnia dzisiejszego znajduje się w stanie wegetatywnym. Zarzuty postawiono 5 osobom, a ostatecznie po wieloletnim procesie za winnych uznano ówczesnego dyrektora szpitala, anestezjologa i dwie pielęgniarki. Obie Panie poniosły odpowiedzialność za nieumyślne spowodowanie u pokrzywdzonej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu poprzez niewłaściwą opiekę w okresie pooperacyjnym tj. o przestępstwo właśnie z art. 156 § 2 kk.
Definicje dotyczące lekkiego i średniego uszczerbku na zdrowiu znajdziesz natomiast w art. 157 kk, a różnica pomiędzy tymi uszczerbkami związana jest z długością trwania naruszenia czynności ciała lub rozstroju zdrowia. Jeśli będzie trwało ono powyżej 7 dni wówczas będziemy mówić o średnim uszczerbku na zdrowiu. Jeśli jednak naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwać będzie nie dłużej niż 7 dni mamy do czynienia z lekkim uszczerbkiem na zdrowiu.
Aby można było uznać odpowiedzialność karną na podstawie tych przepisów konieczne jest zaistnienie dwóch przesłanek: opisanego powyżej uszczerbku na zdrowiu oraz spowodowania go przez sprawcę.
A kiedy w przypadku lekarza będziemy mogli uznać, że uszczerbek został przez niego spowodowany? Odpowiedzi na to pytanie udzielił wprost Sąd Najwyższy- Izba Karna w wyroku z dnia 10.12.2002 r. (sygn. akt V KK 33/02) wyjaśniając, że : Lekarz może odpowiadać karnie za przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu pacjenta w związku z zabiegiem leczniczym (rozumianym w szerokim znaczeniu tego pojęcia, tzn. obejmującym diagnozę, terapię i profilaktykę chorób) tylko w razie zawinionego błędu sztuki lekarskiej. Ustalenie błędu w sztuce lekarskiej zależy od odpowiedzi na pytanie, czy postępowanie lekarza w konkretnej sytuacji i z uwzględnieniem całokształtu okoliczności istniejących w chwili zabiegu, a zwłaszcza tych danych, którymi wówczas dysponował albo mógł dysponować, zgodne było z wymaganiami aktualnej wiedzy i nauki medycznej oraz powszechnie przyjętej praktyki lekarskiej.
Zapamiętaj, że przestępstwa spowodowania uszczerbku na zdrowiu mogą być popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie. W Twoim przypadku jest to o tyle istotne, że odpowiedzialność za zaniechanie będzie mogła zostać przypisana tylko wówczas gdy sprawca był gwarantem nienastąpienia skutku, a Ty jako lekarz za takiego gwaranta jesteś uznawany.
No dobrze to jaka sankcja może Ci grozić za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu?
W przypadku ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 kk) sprawca podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3, a jeśli działał nieumyślnie do 3 lat pozbawienia wolności. W przypadku gdy następstwem spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jest śmierć człowieka, zagrożenie karą wynosi od lat 5 pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotnie pozbawienie wolności.
Za spowodowanie średniego uszczerbku na zdrowiu sprawca będzie podlegał karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W przypadku lekkiego uszczerbku sąd będzie mógł zasądzić grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jeśli spowodowanie średniego lub lekkiego uszczerbku będzie skutkiem nieumyślnego działania bądź zaniechania sankcją będzie grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Żeby temat był „kompletny” nie możemy nie wspomnieć o tzw. uszczerbku prenatalnym. To jednak jest temat na inny wpis😊
Dodaj komentarz