Tag: dokuementacja medyczna

Wystawienie recept na bezpłatne leki dla dzieci i seniorów 65+

Od 1 września 2023 roku pacjenci w określonych grupach wiekowych mogą skorzystać z możliwości uzyskania recepty uprawniającej do bezpłatnego leku.

Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych w aktualnym brzmieniu ustalają nowe zasady refundacji leków umożliwiając lekarzom wystawienie recept z kodem ,,DZ” (w przypadku dziecka) i ,,S” (w przypadku seniora).

Jak wynika z aktualnych przepisów – pacjentom do ukończenia 18 roku życia i po ukończeniu 65 roku życia przysługuje BEZPŁATNE zaopatrzenie w określone leki, środki spożywcze specjalistyczne i wyroby medyczne.

W związku z powyższym wielu lekarzy ma wątpliwości czy powinni wystawiać receptę tylko z kodem ,,DZ” / „S” czy też jak dotychczas z refundacją.

Zacznijmy od tego, że lista leków refundowanych publikowana jest w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia. Obecnie obowiązuje Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2023 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 września 2023 r.

Aby wystawić receptę na lek bezpłatny należy:

  1. sprawdzić czy dany lek znajduje się w wykazie „18-” albo w wykazie „65+” (są to leki, które na podstawie obowiązującego obwieszczenia refundacyjnego są objęte refundacją oraz mają udokumentowaną skuteczność i bezpieczeństwo stosowania w populacji pacjentów poniżej 18. roku życia albo powyżej 65. roku życia);
  2. zdiagnozować u pacjenta schorzenie, które zawiera się w zakresie wskazań objętych refundacją dla danego leku (wskazania znajdują się w załączniku A1 obwieszczenia refundacyjnego);
  3. na recepcie, w rubryce „kod uprawnień dodatkowych pacjenta”, lekarz musi wpisać symbol „DZ” w przypadku pacjentów poniżej 18. roku życia albo „S” w przypadku pacjentów powyżej 65. roku życia.

A co w przypadku, gdy pacjent poza omawianym uprawnieniem dodatkowym posiada równolegle prawo do refundacji leku?

Czy wystarczy, gdy lekarz wpisze na recepcie DZ/S?

Czy powinien wpisać też poziom refundacji?

Odpowiedź znajdziemy w ustawie Prawo Farmaceutyczne, która wskazuje wprost jakie informacje należy zamieścić na recepcie w przypadku uprawnień do refundacji.

Recepta, na której co najmniej jeden z przepisanych produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, dla którego wydano decyzję o objęciu refundacją ma być wydany za odpłatnością (czyli bezpłatnie za odpłatnością ryczałtową,  za odpłatnością w wysokości 30% albo 50% ich limitu finansowania) – poza danymi, które nie są przedmiotem niniejszego wpisu – powinna zawierać:

  1. kod uprawnień dodatkowych pacjenta, jeżeli dotyczy;
  2. odpłatność produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, określoną w następujący sposób:
  3. a)jeżeli produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w wykazie (Obwieszczeniu) w jednej odpłatności, osoba wystawiająca receptę może nie wpisać tej odpłatności,
  4. b)jeżeli produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w wykazie w więcej niż jednej odpłatności, osoba wystawiająca receptę:

wpisuje symbol „P” w przypadku przepisywania tego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego za najniższą odpłatnością wynikającą z wykazu

może nie wpisać poziomu odpłatności w przypadku przepisywania tego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego za najwyższą odpłatnością wynikającą z wykazu

wpisuje odpłatność określoną w wykazie, w przypadkach innych niż wskazane powyżej.

Ponadto, poziom odpłatności nie jest wymagany w przypadku recept wystawianych dla pacjentów posiadających uprawnienie „inwalidów wojennych” oraz w przypadku recept na leki i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzane z zagranicy dla pacjenta.

Pamiętajcie, że jeżeli produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny jest przepisywany poza zakresem refundacji, osoba wystawiająca receptę wpisuje symbol „X” albo 100%.

Odpowiadając na nasze pytanie o sposób uzupełniania recepty – jeśli kod uprawnień przysługuje wówczas wpisujemy go na recepcie zawsze, natomiast poziom opłatności wpisujemy w zależności od ww. sytuacji.

Na stronie Ministerstwa Zdrowia możemy przeczytać, że ,,… Jeśli dla danego leku z wykazu leków refundowanych jest tylko jeden poziom odpłatności, lekarz nie musi go umieszczać na recepcie. Nie jest to również konieczne w przypadku, kiedy na recepcie znajduje się oznaczenie twoich uprawnień dodatkowych….”

Tak więc dla przykładu, jeśli lekarz chce wystawić receptę na lek z substancją czynną Roxithromycinumdla dla pacjenta 65 plus, który ma wskazanie refundacyjne do zastosowania leku, powinien wypełnić receptę jak dotychczas i wpisać w polu uprawnienia dodatkowe: ,,S”, a poziom refundacji (co do zasady) 50 %.

Pomimo, że poziom refundacji został określony na 50 % , pacjent w aptece powinien uzyskać lek bezpłatnie ze względu na oznaczenie uprawnienia dodatkowego „S”.

I ostatnia uwaga, w Rozporządzeniu w sprawie recept znajdziemy informację, że jeżeli kod uprawnienia dodatkowego, czyli w naszym przypadku S lub DZ występuje w zbiegu z oznaczeniem „X” albo „100%” dotyczącym odpłatności, osoba wydająca realizuje receptę zgodnie z tym oznaczeniem (pełnopłatnie).

Wyjątkiem jest sytuacja, jeżeli pacjent -18 lub 65+ ma także kod związany z byciem uprawnionym inwalidą, lub dotyczy leków dla Świadczeniobiorcy posiadającego tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu” w takiej sytuacji recepta realizowana jest zgodnie z uprawnieniem reprezentowanym przez ten kod.

 

 

Akty prawne:

  1. Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. 2023 poz. 1733);
  2. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 z późn. zm.);
  3. Obwieszczenie Ministra Zdrowia. Obecnie obowiązuje Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2023 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 września 2023 r.;
  4. Ustawa z dnia 6 września 2001 Prawo Farmaceutyczne t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2301
  5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 487 z późn. zm.).

 

oprac. przy współpracy Łukasz Kornicki

 

FacebookLinkedInEmailPrint

Czy upoważnienie może dotyczyć tylko częściowej dokumentacji medycznej?

 

Dostęp do dokumentacji medycznej to jedno z podstawowych praw pacjenta. Zawsze się zastanawiamy, dlaczego kwestia udostępnienia dokumentacji medycznej rodzi tyle pytań. Jednak życie pisze różne scenariusze a przepisy nie odnoszą się wprost do każdej sytuacji.

Wątpliwości  lekarzy

 

Jakiś czas temu jeden z lekarzy zapytał nas czy pacjent może złożyć upoważnienie jedynie do część dokumentacji medycznej. Wątpliwość ta wynikała z brzmienia art. 40 ust. 3 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Przepis ten bowiem wskazuje wprost, że osoba bliska wyrażająca zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej może określić zakres jej ujawnienia.

W zakresie udostępniania dokumentacji medycznej ustawodawca nie zdecydował się na takie doprecyzowanie. Art. 26 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wskazuje jedynie, że podmiot udzielający świadczeń́ zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź́ osobie upoważnionej przez pacjenta. Upoważnienie do dokumentacji medycznej dotyczy również sytuacji, gdy pacjent zmarł. Na podstawie art. 26 ust 2 ww Ustawy , po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym.  

Jak widać przepisy te nie precyzują wprost ani formy upoważnienia ani jego zakresu.

Omawiając to zagadnienie musimy jednak pamiętać, że upoważnienie pacjenta do udostępniania dokumentacji medycznej osobie trzeciej jest prawem pacjenta. Prawo to jest bezwzględne i nieograniczone.

Powyższe znajduje potwierdzenie, m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 marca 2015 r. (sygn. akt VII SA/Wa 1369/14), który wskazuje:

„Dostęp do dokumentacji medycznej jest prawem pacjenta. W jego imieniu prawo to może wykonywać w szczególności osoba upoważniona. Osoba upoważniona działa w imieniu pacjenta, a jej wyznaczenie nie stanowi przeszkody do dalszego, bezpośredniego korzystania z omawianego prawa przez samego pacjenta. Prawo osób upoważnionych do dokumentacji medycznej jest więc prawem pochodnym od prawa przysługującemu pacjentowi. Realizacja tego prawa może zatem być kontynuowana po śmierci pacjenta. Nie wygasa ono z chwilą śmierci pacjenta”.

 

Uprawnienie to jest niewątpliwie wyrazem autonomii pacjenta. To on jest dysponentem prawa do dokumentacji medycznej i to on decyduje, czy i w jakim zakresie chce ją udostępnić.

Wskazując na zakres upoważnienia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 13 lipca 2010 r., (sygn. akt II SAB/z 29/10) orzekł:

„upoważnienie przez pacjenta konkretnej osoby do udostępnienia jej dokumentacji medycznej ma taki skutek, że w przypadku śmierci pacjenta osoba upoważniona wstępuje w jego prawa w zakresie udostępnienia dokumentacji medycznej”

 

W podobny tonie orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 września 2013 r. (sygn. akt II OSK 1539/13) wskazując, że:

„Pacjent może obecnie sporządzić oświadczenie o zgodzie na udostępnienie dokumentacji zarówno w ramach, jak i poza dokumentacją medyczną i tylko od jego woli zależało będzie jaką treść i jaki zakres upoważnienia obejmie to oświadczenie”.

 

Pomimo braku określenia w ustawie możliwości częściowego upoważnienia do dokumentacji medycznej, należy uznać, że nie ma żadnych przeszkód prawnych do wyznaczenia przez pacjenta upoważnienia jedynie do części dokumentacji medycznej. Stanowi to bowiem wyraz szacunku dla woli pacjenta.

FacebookLinkedInEmailPrint

JAK OTRZYMAĆ ZGODĘ NA LECZENIE OD PACJENTA AUTYSTYCZNEGO?

U coraz większej ilości dzieci rozpoznaje się zaburzenia ze spectrum autyzmu. Jak dobrze wiesz, autyzm jest zaburzeniem neurologicznym dotyczącym zaburzeń społecznych.  Autyści mają zaburzoną zdolność do uczestniczenia w interakcjach społecznych, trudności z odczytywaniem emocji, myśli, intencji i zamiarów innych ludzi. Nie ma jednak wątpliwości, że zachowania autystów są bardzo zróżnicowane. Są tacy, którzy świetnie radzą sobie w społeczeństwie, a nawet odznaczają się ponadprzeciętnymi uzdolnieniami. Niemniej, w swojej praktyce na pewno spotkałeś się z autystami słabo funkcjonującymi społecznie, niemówiącymi, niereagującymi na zadane pytania. Jak poradzić sobie wówczas z pacjentem? Jak uzyskać zgodę na leczenie, aby była ona skuteczna prawnie?

Jak dobrze wiesz w przypadku małoletnich zgodę na podjęcie leczenia wyrażają – co do zasady-  ich przedstawiciele ustawowi, niezależnie od tego czy jest autystą czy nie. Nie ma więc potrzeby odnosić się do sytuacji autystycznych dzieci.

A jak zachować się z w stosunku do autystycznego dorosłego?

Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta. Zgoda taka musi być:

  • wynikiem swobodnej decyzji osoby je składającej powstałej na gruncie należytego rozpoznania okoliczności faktycznych;
  • wyrażona w stosownej, przewidzianej prawem formie.

W przypadku autystów warunki te mogą być trudne do spełnienia, a przepisy niestety wprost nie regulują sposobu postępowania w przypadku pacjentów autystycznych.  

Dlatego poznaj praktyczne wskazówki dotyczące udzielenie zgody przez pacjenta autystę.

1. Oceń zdolność porozumienia się z pacjentem.

Najlepiej, aby rozmowa z autystą przeprowadzona została w miejscu możliwie cichym i pozbawionym intensywnego światła, ponieważ pacjenci Ci mają wzmożoną wrażliwość na światło.

Podczas przeprowadzania rozmowy z pacjentem wykaż się cierpliwością i zrozumieniem. Zapamiętaj również, że obecność osób bliskich pacjentowi- o ile wyraża on na to zgodę- sprawia, że współpraca z lekarzem staje się efektywniejsza.

2. Nie traktuj autysty jak osoby ubezwłasnowolnionej.

Istnieją „pokusy”,  aby traktować autystę jak osobę ubezwłasnowolnioną. Nie jest to jednak najlepszy pomysł. Wiedz, że zaburzenia, a nawet niedorozwój umysłowy czy choroby psychiczne ( z czym nie mamy do czynienia w przypadku autystów), nie powodują utraty zdolności do czynności prawnych. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 maja 2013 r, wskazując , że „…istnienie choroby psychicznej lub innej wskazanej w art. 13 k.c. przyczyny nie jest przesłanka wystarczającą do orzeczenia ubezwłasnowolnienia całkowitego…”

Wobec powyższego, jeśli masz do czynienia z dorosłym autystą, który nie jest ubezwłasnowolniony  należy traktować go, w zakresie wyrażania zgody, co do zasady, tak samo, jak każdego innego pacjenta. Nie możesz więc oczekiwać wyrażenia zgody przez inny podmiot. 

3. Otrzymaj świadomą zgodę.

Komunikacja z pacjentami autystycznymi może być trudna. Często unikają oni bowiem kontaktu wzrokowego, nie odpowiadają na pytania.

Czy to oznacza, że nie rozumieją tego co się do nich mówi?

W wielu przypadkach tak nie jest. Autyści rozumieją sens przekazywanych im informacji,  chociaż często sprawiają wrażenie jakby byli nieobecni.

Musisz jednak podczas rozmowy z pacjentem być pewnym, że jest świadomym, że Twój pacjent rozumie przekazywane mu informacje i konieczność interwencji medycznej.

Za nieważne zostanie uznane  takie oświadczenie woli, które zostało złożone przez osobę, znajdującą się (z jakichkolwiek powodów), w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Czasem może się jednak zdarzyć, że pomimo pełnej zdolności prawnej, dorosły autystyk – mając na uwadze swoje zaburzenia –niezdolny  jest do świadomego wyrażenia zgody. Przepisy stanowią, że w sytuacji gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe, konieczne jest zezwolenie sądu opiekuńczego.  Pewnym ułatwieniem może również być zgoda opiekuna faktycznego ( o opiekunie faktycznym przeczytasz w poprzednim poście LINK TUTAJ). Sytuacja ta dotyczy jednak jedynie zgody na przeprowadzenie badania osoby autystycznej.

4. Przed wyrażeniem zgody udziel rzetelnej informacji.

W wyroku z dnia 15  stycznia 2015 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach – I Wydział Cywilny (sygn. akt I ACa 856/14) podkreślił, iż  zgoda pacjenta w rozumieniu art. 34 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 ze zm.) musi być zgodą „objaśnioną”, „poinformowaną”, a więc świadomie akceptującą przez pacjenta zrozumiałe przezeń ryzyko dokonania zabiegu i przejęcie na siebie tego ryzyka.

Uzyskanie zgody pacjenta, bez poinformowania go o dostępnych metodach, ryzyku i następstwach zabiegu, powoduje, że jest to zgoda „nieobjaśniona” i jako taka jest wadliwa. Brak rzetelnej informacji powoduje, że lekarz naraża się na odpowiedzialność cywilną za szkodę wyrządzoną pacjentowi, nawet gdy postępuje zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej.

Udzielając więc osobie autystycznej wyjaśnień postaraj się poświęcić tyle czasu ile potrzebuje, używaj krótkich, prostych, konkretnych zdań, upewnij się, że Twój pacjent zrozumiał przekazaną przez Ciebie informację. Warto też skorzystać z pomocy osoby, która nie tylko wie jak komunikować się z autystami, ale jeszcze jest osobą bliską Twojego pacjenta. Dobrym sposobem jest również wizualny sposób komunikacji z pacjentem.

5. Zadbaj o „techniczną” formę uzyskania zgody

U niektórych osób autystycznych występują trudności w pisaniu. Zarówno przepisy Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r.  o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jak i Ustawy  z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty nie precyzują, jak zgoda winna być wyrażona przez osobę niemogącą pisać. Rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie przepisów Kodeksu Cywilnego, które wskazują, że osoba niemogąca pisać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku osoba przez nią upoważniona wypisze jej imię i nazwisko oraz złoży swój podpis, albo w ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze się osoba przez niego upoważniona, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby niemogącej pisać.

Nim jednak skorzystasz z tej możliwości, spróbuj pomóc swojemu pacjentowi. Być może delikatne podtrzymanie ręki – za jego zgodą- rozwiąże problem i pozwoli na złożenie podpisu samodzielnie. Pamiętaj jednak, że nie możesz kierować ręką pacjenta.  Postaraj się również, aby dotyk był bardzo subtelny, ponieważ  bardzo często autyści nie lubią być dotykani.

Niewątpliwie leczenie chorych autystycznych jest niezwykle trudnym wyzwaniem dla lekarza. Posiłkując się zasadami ogólnymi oraz mając na uwadze szeroki charakter zaburzeń ze spektrum autzmu, dostosuj swoje postępowanie do konkretnych okoliczności.

Powodzenia 🙂

FacebookLinkedInEmailPrint

KONTAKT

Kancelaria Adwokacko-Radcowska
"Podsiadły-Gęsikowska, Powierża" Sp. p.

ul. Filtrowa 61/3
02-056 Warszawa

+48 22 628 64 94
+48 600 322 901

kancelaria@prawniklekarza.pl

REGON: 369204260 NIP: 7010795766

AEKSANDRA POWIERŻA

+48 604 077 322
aleksandra.powierza@prawniklekarza.pl

KAROLINA PODSIADŁY-GĘSIKOWSKA

+48 735 922 156
karolina.podsiadly@prawniklekarza.pl