W sobotę weszła w życie ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. 2022 r. poz. 583) – tzw. „specustawa”. Po stosunkowo „szybkiej” ścieżce legislacyjnej, doczekaliśmy się szczególnych regulacji prawnych, które w obecnej sytuacji są niezbędne.

Jednocześnie informujemy, iż specustawa długo nie pozostanie w takim „kształcie”, jak Wam ją dziś przedstawimy. Politycy zaznaczali, iż w związku z bardzo dynamiczną sytuacją zmiany specustawy, tj. nowelizacje poszczególnych artykułów, będą nieuniknione.

Ustawa mimo, iż weszła w życie 12 marca 2022 r., to działa z tzw. „mocą wsteczną”, czyli od 24 lutego 2022 r. (z dwoma wyjątkami). Określa ona szczególne zasady zalegalizowania pobytu:

• obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski, bezpośrednio z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa,
• obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań przybyli do Polski,
• małżonków obywateli Ukrainy, nieposiadających ukraińskiego obywatelstwa, jeśli przybyli do Polski bezpośrednio z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi.

Informacje ogólne:

Pobyt uważa się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r. Jeśli ustawa nie ulegnie nowelizacji, to za koniec legalnego pobytu na dzień dzisiejszy przyjmujemy termin nie wcześniejszy niż 24 sierpnia 2023 r.

Rejestracja legalnego pobytu obywatela Ukrainy następuje na jego wniosek przez Komendanta Głównej Straży Granicznej, który to prowadzi rejestr obywateli Ukrainy w systemie teleinformatycznym. Na złożenie wniosku obywatel Ukrainy ma 60 dni od dnia wjazdu do Polski.

Ważne! Wyjazd obywatela Ukrainy z Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia legalnego pobytu na terenie Polski.

Warto wspomnieć także o zwolnieniu podatkowym, które ustanowione zostało w art. 74 specustawy:

Zwalnia się od podatku dochodowego pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.”

Jest to na tyle istotne, iż wiąże się z bezproblemowym udzielaniem świadczeń medycznych przez podmioty prywatne. Wynika z tego, że udzielanie świadczeń pro bono traktowane będzie jak darowizna.

Przepisy związane z pomocą medyczną (art. 37 specustawy):

Obywatel Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1, jest uprawniony do opieki medycznej udzielanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obejmującej świadczenia opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie,   jaki przysługuje osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do świadczeń na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z wyłączeniem:

• leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej,
• podania produktów leczniczych wydawanych świadczeniobiorcom w ramach programów polityki zdrowotnej ministra właściwego do spraw zdrowia (podawane przez podmioty realizujące ww. programy)

Świadczenia opieki zdrowotnej są̨ udzielane przez świadczeniodawców:

• na podstawie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej
• przez apteki na podstawie umów na realizację recept, zawartych
  z NFZ.

Koszty świadczeń́ opieki zdrowotnej są̨ rozliczane ze świadczeniodawcami oraz aptekami przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Dodatkowo w art. 32 specustawy znajdziemy prawo obywatela Ukrainy do bezpłatnej pomocy psychologicznej.Zapewnia ją wójt, burmistrz lub prezydent miasta gminy właściwej ze względu na miejscu pobytu obywatela Ukrainy. 

Przepisy ułatwiające zatrudnienie lekarzy
i pielęgniarek.

Lekarze i pielęgniarki posiadający warunkowe prawo wykonywania zawodu będą mogli być kierowani do leczenia uciekających obywateli Ukrainy. Dzięki tym przepisom nie będzie potrzeby wszczynania procedury administracyjnej w przypadku konieczności przeniesienia medyka do innej placówki.

Obywatelom Ukrainy, którzy uzyskali poza UE kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty, a także pielęgniarki lub położnej można będzie udzielić zgody na wykonywanie zawodu oraz przyznać warunkowe PWZ, jeśli spełniają warunki już teraz przewidziane w ramach uproszczonego trybu. Takie osoby będą mogły jednak pracować wyłącznie w tej lecznicy, której dotyczy zgoda, będą również zobowiązane do zgłoszenia ministrowi zdrowia, gdzie i na jaki okres zostały zatrudnione, w terminie siedmiu dni od rozpoczęcia pracy.