Kategoria: dokumentacja medyczna Strona 1 z 3

Jak dobrze zabezpieczyć dokumentację medyczną w postaci elektronicznej?

Towarzyszący nam każdego dnia rozwój nowych technologii w znacznym stopniu dotyka także sektora ochrony zdrowia. Dokumentacja medyczna w postaci elektronicznej miała obowiązywać już w 2014 r., jednak ostatecznie spóźniona rewolucja weszła w życie 1 lipca 2021 r.

Podstawowym obowiązkiem podmiotu leczniczego jest przede wszystkim zapewnienie odpowiednich warunków zabezpieczających dokumentację przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub utratą i dostępem osób nieupoważnionych, a także umożliwienie jej wykorzystania bez zbędnej zwłoki. 

Jest to szczególnie istotne z perspektywy stale rozwijającej się cyberprzestępczości, toteż wzmożona ochrona systemów informatycznych się niezbędna. Dokumentacja medyczna była również tematem innych naszych wpisów – sprawdź TUTAJ. Dziś zapraszamy do zapoznania się ze sposobami poprawnego zabezpieczenia DM w postaci elektronicznej. 

Kiedy dokumentację uważa się za zabezpieczoną?

Zgodnie z art. 1 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania – dalej jako r.r.z.w.d.:

4. Dokumentację uważa się za zabezpieczoną, jeżeli w sposób ciągły są spełnione łącznie następujące warunki:

1) jest zapewniona jej dostępność wyłącznie dla osób uprawnionych, o których mowa w art. 24 ust. 2 i art. 26 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz innych przepisach prawa powszechnie obowiązującego;

2) są zastosowane metody i środki ochrony dokumentacji, których skuteczność w czasie ich zastosowania jest powszechnie uznawana.”

Co musisz zrobić, aby poprawnie zabezpieczyć EDM? (zgodne z wytycznymi zawartymi w § 1 ust. 5 r.r.z.w.d.)
  1. Systematycznie szacuj i zarządzaj ryzykiem zagrożeń
  •  pamiętaj, że coraz częściej dochodzi do ataków hackerskich!
  1. Opracuj i stosuj udokumentowane procedury zabezpieczenia dokumentacji i systemy ich przetwarzania
  • np. wykorzystaj wzmożoną identyfikację osób sporządzających dokumentację poprzez kilkuetapowe logowanie się.
  1. Stosuj aktualne środki bezpieczeństwa adekwatne do współczesnych zagrożeń
  •  np. dobrą praktyką jest wyizolowanie pomieszczeń o tzw. „podwyższonym standardzie bezpieczeństwa danych”, gdzie sporządzasz dokumentację. Pamiętajcie, że gabinet lekarski nie jest na to najlepszym miejscem, gdyż jak sami dobrze wiecie – często pacjent zostaje pozostawiany tam sam.
  1. Dbaj o aktualizację oprogramowania
  •  oprogramowanie powinno dawać możliwość digitalizacji, czyli zmiany postaci dokumentacji medycznej z papierowej na elektroniczną.
  1. Na bieżąco kontroluj funkcjonowanie zabezpieczeń oraz oceniaj ich skuteczność
  • np. uskutecznienie metody logowania, która po kilku nieudanych próbach logowania zablokuje dane konto użytkownika.
  1. Przygotuj plan przechowywania dokumentacji w długim czasie
  • np. stosowanie alternatywnych źródeł zasilania, takich jak generator prądotwórczy, aby w razie jakiejś usterki nie stracić dostępu do EDM.
Jak zapewne sami dobrze wiecie – obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej spoczywa na Was od 1 stycznia 2021 r.

Pamiętajcie, że forma papierowa dokumentacji stanowi wyjątek i można ją zastosować jedynie w dwóch przypadkach:

  1. Gdy tak stanowi konkretny przepis 
    np. karta zdrowia dziecka lub karta porodu może być prowadzona w formie papierowej na mocy ww. rozporządzenia.
  2. Gdy warunki organizacyjno-techniczne uniemożliwiają prowadzenie DM w formie elektronicznej
    np. gdy nastąpiła usterka zasilania.

Jednym z czynników składających się na prawidłowe prowadzenie dokumentacji medycznej jest właśnie jej poprawne zabezpieczenie. Należyta staranność – także w zakresie techniczno-organizacyjnym – może stanowić dla Was ochronę w postępowaniu karnym lub dyscyplinarnym oraz przeciwdziałać niesłusznym roszczeniom pacjentów. Mamy nadzieję, że dzisiejszy wpis będzie dla Was pomocny!

 

FacebookLinkedInEmailPrint

Wystawianie recept pro familiae dla wszystkich członków rodziny

Czy zdarzyło Ci się, że chciałeś wystawić receptę członkowi rodziny, ale właściwie nie wiedziałeś, czy akurat ta osoba kwalifikuje się do wystawienia recepty pro familiae?

 
Sprawdzasz więc przepisy, znajdujesz artykuł 95 b Ustawy Prawo farmaceutyczne i czytasz, że receptę możesz wystawić małżonkowi, osobie pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej…
 
Hmm…
 
Bardziej dociekliwi być może wiedzą, że definicje krewnych i powinowatych należy szukać w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
 
Mamy zatem Art. 61 indeks 7 , który stanowi:
§ 1. Krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej.
§ 2. Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo.

Mamy również art. Art. 61 indeks 8 wyjaśniający definicję powinowactwa:

 
§ 1. Z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Trwa ono mimo ustania małżeństwa.
§ 2. Linię i stopień powinowactwa określa się według linii i stopnia pokrewieństwa.
 
I tutaj może pojawić się kolejne „hmm”.
 
Dlaczego o tym piszemy?
 
My też ostatnio zrobiłyśmy „hmm…”, gdy w ramach programu Prawnik dla Lekarza przy Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza zadzwonił do nas po poradę prawną lekarz i spytał:
 
„Czy siostra matki/ojca i siostra żony/męża kwalifikuje się do kategorii osób spokrewnionych w linii bocznej i czy mogę wystawić receptę pro familiae?”
 
Nie przedłużając, poniżej przedstawiamy przykładowy katalog osób, którym można wystawić receptę pro familiae:
  • Poza Twoim małżonkiem lub/i osobą pozostającą we wspólnym pożyciu będą to także:
  • Twoi rodzice (I stopień),
  • Twoje dzieci (I stopień),
  • Twoi dziadkowie (II stopień),
  • Twoje wnuki (II stopień),
  • Twoi pradziadkowie (III stopień),
  • Twoje prawnuki (III stopień).

 

Jest to pokrewieństwo pełne w linii prostej
 
  • Twoje rodzeństwo (II stopień),
  • Brat/siostra Twojego ojca/matki (III stopień), czyli wuj, ciotka,
  • Dzieci Twojego rodzeństwa (III stopień), czyli bratankowie, bratanice, siostrzeńcy, siostrzenice.

 

Jest to pokrewieństwo pełne w linii bocznej
 
  • rodzice współmałżonka (I stopień), czyli teść, teściowa
  • współmałżonek Twojego syna/córki (I stopień) czyli zięć, synowa.

 

Są to powinowatymi w linii prostej.
 
  • rodzeństwo Twojego współmałżonka (II stopień), czyli szwagier szwagierka
  • dzieci rodzeństwa Twojego współmałżonka (III stopień),
  • współmałżonek rodzeństwa Twoich rodziców (III stopień) – np. żona brata Twojego ojca.

 

Są to powinowaci w linii bocznej.
 
Mamy nadzieję, że teraz będzie ciut łatwiej.
Pozdrawiamy!
FacebookLinkedInEmailPrint

Czy upoważnienie przez pacjenta do dokumentacji medycznej może dotyczyć tylko jej części?

Czy pacjent może wyznaczyć granice upoważnienia?

Ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w art. 26, daje upoważnienie podmiotowi udzielającemu świadczeń zdrowotnych do udostępnienia dokumentacji medycznej nie tylko samemu pacjentowi i jego przedstawicielowi ustawowemu, ale również osobie upoważnionej przez pacjenta. Co więcej, upoważnienie to na podstawie art. 26 ust 2 ustawy daje również prawo wglądu do dokumentacji medycznej również po śmierci pacjenta.

Przepis ten nie precyzuje wprost ani formy upoważnienia ani jego zakresu. Tym samym rodzi się pytanie, czy możliwe jest udostępnienie dokumentacji jedynie w części. Wątpliwość ta może wynikać z brzmienia art. 40 ust. 3 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty w zw. z ww. art. 26.   

Art. 40 ust. 3 ustawy o zawodzie lekarza, dotyczącym ujawnienia tajemnicy lekarskiej,  wskazuje wprost, że osoba bliska wyrażająca zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej może określić zakres jej ujawnienia.

Porównanie tych przepisów może sugerować, że upoważnienie udzielane na podstawie art. 26 ust. 2 nie może być ograniczane.


Co na ten temat mówi orzecznictwo?

W doktrynie nie budzi wątpliwości, że zarówno upoważnienie do dostępu do dokumentacji medycznej w trakcie życia pacjenta, jak i na wypadek śmierci pacjenta, może dotyczyć całej dokumentacji lub tylko jej części. 

Należy bowiem pamiętać, że dostęp do dokumentacji medycznej jest prawem pacjenta. Powyższe znajduje potwierdzenie, m.in. w wyroku z dnia 2 marca 2015 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. akt VII SA/Wa 1369/14), który stanowi, że:

„Dostęp do dokumentacji medycznej jest prawem pacjenta. W jego imieniu prawo to może wykonywać w szczególności osoba upoważniona. Osoba upoważniona działa w imieniu pacjenta, a jej wyznaczenie nie stanowi przeszkody do dalszego, bezpośredniego korzystania z omawianego prawa przez samego pacjenta. Prawo osób upoważnionych do dokumentacji medycznej jest więc prawem pochodnym od prawa przysługującemu pacjentowi. Realizacja tego prawa może zatem być kontynuowana po śmierci pacjenta. Nie wygasa ono z chwilą śmierci pacjenta”.

Ponieważ to pacjent jest dysponentem  informacji o swoim stanie zdrowia, może on upoważnić nie tylko określoną osobę, ale i wskazać zakres tego upoważnienia. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 września 20123 r. (sygn. akt II OSK 1539/13 ) wskazując, że:

„Pacjent może obecnie sporządzić oświadczenie o zgodzie na udostępnienie dokumentacji zarówno w ramach, jak i poza dokumentacją medyczną i tylko od jego woli zależało będzie jaką treść i jaki zakres upoważnienia obejmie to oświadczenie”.

Co więcej, pacjent może wskazać czasowy zakres upoważnienia. Uprawnienie to  jest  więc wyrazem autonomii pacjenta.

Co prawda, udzielenie częściowego upoważnienia może stwarzać pewne trudności po stronie placówki medycznej, która zmuszona będzie do analizy dokumentacji pod kątem tego, które informacje mogą być ujawnione. Niemniej, należy pamiętać, iż nie można  w przypadku częściowego upoważnienia działać wbrew woli pacjenta i udostępnić pełną dokumentację.

FacebookLinkedInEmailPrint

Osoba ubezwłasnowolniona częściowo a dostęp do jej dokumentacji medycznej

Coraz częściej dostrzegamy w społeczeństwie wiele sytuacji, w których dochodzi do ustanowienia kuratora dla ludzi starszych ubezwłasnowolnionych częściowo. Czy kurator jest podmiotem uprawnionym do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia osoby ubezwłasnowolnionej?

Kim jest dorosła osoba ubezwłasnowolniona częściowo?  

Art. 16 § 1. Kodeksu cywilnego mówi, że osobą ubezwłasnowolnioną nazywamy osobę, której stan zdrowia psychicznego z reguły uniemożliwia zdolność kierowania swoim postępowaniem. To skutkuje koniecznością pomocy w prowadzeniu jej spraw.   

Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo sąd opiekuńczy ustanawia kuratelę, o czym stanowi art. 16 § 2 tejże ustawy. 

W jakiej sytuacji ustanawiany jest kurator?

Celem kurateli jest udzielanie pomocy osobie ubezwłasnowolnionej do prowadzenia jej spraw. Warto pamiętać, że skutkiem ubezwłasnowolnienia częściowego jest ograniczona zdolność do czynności prawnych.   

Ograniczona zdolność do czynności prawnych osoby ubezwłasnowolnionej oznacza, że:  

  • Osoba ta nie może sama wykonywać pewnego rodzaju czynności prawnych (np. sporządzić testamentu);  
  • Osoba ta jest objęta kontrolą przy dokonywaniu pewnych czynności prawnych. Czyli potrzebuje zgody swojego przedstawiciela ustawowego. Dla szczególnie ważnych czynności prawnych, których nie może dokonać jej przedstawiciel ustawowy, konieczne jest także zezwolenie sądu;
  • Osoba ta może jednak dokonywać samodzielnie określonych czynności prawnych.  

Warto w tym miejscu podkreślić, że można wyróżnić dwa rodzaje kurateli – co jest zgodne z art. 181 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.   

Pierwszym rodzajem jest sytuacja, gdy sąd powierzył kuratorowi reprezentację kuranda i zarząd jego majątkiem.  

Natomiast o drugim rodzaju mówimy wtedy, gdy sąd w postanowieniu nie przyznał kuratorowi powyższych uprawnień.  

Zazwyczaj ten drugi rodzaj kurateli jest bardziej powszechndla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo. W tym przypadku kurator może jedynie udziel zgody na dokonane przez kuranda czynności prawne lub je zatwierdzać. 

W jakich sprawach kurator może pomagać kurandowi  

Kurator świadczy pomoc przy czynnościach faktycznych kuranda i sprawuje pieczę nad jego osobą, w obu rodzajach kurateli. Najczęściej kurator wspiera kuranda przy dokonywaniu czynności prawnych w zakresie posiadanej przez niego zdolności do czynności prawnych.

Dotyczy to drobnych, bieżących czynności życia codziennego, jak np. zakupy. Obejmuje także różne czynności faktyczne, np. organizowanie wizyty u lekarza, uprzedzanie przed wyzyskiem, jak również zwracanie uwagi na ryzyko planowanych czynności. Dokonuje subiektywnej, rzetelnej oceny stanu zdrowia kuranda, tak aby w razie potrzeby wystąpić o zmianę ubezwłasnowolnienia na całkowite albo o jego uchylenie. Gdy dojdzie do sytuacji nadużywania alkoholu przez kuranda, to kurator niezwłocznie zawiadomi gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych.  

Czy kurator jest przedstawicielem ustawowym kuranda? 

W doktrynie nie jest to takie oczywiste. Należy również podkreślić, że nie oznacza to, iż kurator może domagać się informacji o stanie zdrowia swojego kuranda lub wglądu do jego dokumentacji medycznej.

Zgodnie z Ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, prawo do informacji o stanie zdrowia pacjenta, jak również do dokumentacji medycznej, posiada przedstawiciel ustawowy pacjenta.  

Niektórzy uzależniają uzyskanie statusu przedstawiciela ustawowego od zakresu obowiązków kuratora wskazanych przez sąd. Uważają zatem, że w sytuacji, gdy sąd upoważnił kuratora do bycia reprezentantem kuranda, to jest on przedstawicielem ustawowym. Natomiast, gdy sąd tego nie zrobił – kurator nie jest przedstawicielem ustawowym.  

Inni twierdzą, że kurator zawsze jest przedstawicielem ustawowym, ale z ograniczonymi uprawnieniami (tzw. pasywny przedstawiciel ustawowy).  

Nie ma jednak wątpliwości, gdy sąd nadał kuratorowi uprawnienia do reprezentowania kuranda, ponieważ wtedy może uzyskiwać informacje odnośnie stanu zdrowia pacjenta. Ponadto posiada prawo do wglądu w dokumentację medyczną, tak jak przedstawiciel ustawowy.  

Podsumowanie  

W związku z powyższym, aby udostępnić informacje o stanie zdrowia osoby starszej, musisz wiedzieć jakiego rodzaju kuratelę sprawuje kurator.  

Możesz traktować kuratora jako przedstawiciela ustawowego takiej osoby. Jednak w tej sytuacji musiałoby zostać uwzględnione to w postanowieniu sądu, że kurator może reprezentować i zarządzać majątkiem pacjenta.

W przypadku, gdy kurator nie posiada prawa do reprezentowania i zarządzania majątkiem pacjenta, nie można określić go jako przedstawiciela ustawowego. Jest to dość powszechne zjawisko. 

FacebookLinkedInEmailPrint

Strona 1 z 3

KONTAKT

Kancelaria Adwokacko-Radcowska
"Podsiadły-Gęsikowska, Powierża" Sp. p.

ul. Filtrowa 61/3
02-056 Warszawa

+48 22 628 64 94
+48 600 322 901

kancelaria@prawniklekarza.pl

REGON: 369204260 NIP: 7010795766

AEKSANDRA POWIERŻA

+48 604 077 322
aleksandra.powierza@prawniklekarza.pl

KAROLINA PODSIADŁY-GĘSIKOWSKA

+48 735 922 156
karolina.podsiadly@prawniklekarza.pl