Dla części społeczeństwa oburzający jest fakt, iż spośród osób weryfikowanych pod kątem szczepień czy zakażenia SARS-CoV-2, wykluczani są lekarze.
Szczególnie ma to dla nich znaczenie w sytuacji, gdy każdego dnia mają miejsce np. odmowy odwiedzin w szpitalach.
Wobec tego dlaczego przez cały okres epidemii wymóg ten omija personel medyczny?
Czy wprowadzenie obligatoryjnej weryfikacji certyfikatów covidowych dla medyków jest zgodne z obowiązującym prawem?
Czy jeżeli lekarz nie będzie w pełni zaszczepiony przeciw COVID może być odsunięty od pracy?
W tym miejscu – jak zwykle przy tematach szczepień – podkreślamy, że jako prawniczki odnosimy się tutaj wyłącznie do kwestii prawnych, pomijając nasze prywatne stanowisko odnośnie dobra jakim są szczepionki i jaką zacną rolę pełnią w zapobieganiu rozprzestrzeniania się wirusa.
Co mówią przepisy prawa? Przede wszystkim pracodawca nie może „karać” za brak zaszczepienia.
Dotyczy to zarówno zwolnienia z pracy jak i ograniczenia etatu lub nakładani kar porządkowych na pracownika. Wynika to z podstawowej reguły prawa: „co nie jest zakazane, jest dozwolone”.
Aktualnie nie ma żadnego przepisu prawa powszechnie obowiązującego, który dawałby pracodawcy możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności, a tym samym karania pracownika, który nie skorzystał z możliwości zaszczepienia. Jest to konsekwencja dobrowolności szczepionek w Polsce.
Należy przypomnieć, że szczepienie przeciwko COVID-19 nie jest szczepieniem obowiązkowym zgodnie z aktualnym stanem prawnym. Co prawda art. 207 Kodeksu Pracy wskazuje, że:
Jednym z głównych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz dbanie o życie i zdrowie pracowników”
Nadaje to szerokie uprawnienia pracodawcy. Przepis ten jednak nie przesądza o możliwości nałożenia jakichkolwiek kar, a co więcej – w świetle powyższego przepisu ich nałożenie może być uznane za przejaw dyskryminacji.
Powyższe dotyczy również pracowników placówek medycznych.
Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi:
1. W celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.2. Pracodawca lub zlecający wykonanie prac informuje pracownika lub osobę mającą wykonywać pracę, narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, przed podjęciem czynności zawodowych o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.3. Koszty przeprowadzania szczepień, o których mowa w ust. 1, oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca.4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności, mając na względzie ochronę zdrowia pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych w trakcie wykonywania czynności zawodowych.”
Wydane na podstawie ust. 4 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz.U. z 2012 r. poz. 40) stanowi:
„Wykaz rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności…
… przy czym również nie wskazuje na szczepienia przeciwko Sars-CoV-2.
Tym samym uznać należy, iż szczepienie przeciwko Sars-CoV-2 jest szczepieniem dobrowolnym, niezależnie od tego, jakich grup zawodowych dotyczy.
Jako że w prawie polskim obecnie nie ma przepisu prawa, który jednoznacznie zakazywałby pracy niezaszczepionym lekarzom, nie ma podstaw prawnych do odsunięcia ich od pracy w przypadku niezaszczepienia. Oznacza to, że pracodawcy w placówkach medycznych mają ograniczone możliwości działania – dopóki nie zostanie ustalony „odgórny” obowiązek szczepień, to znaczy dopóki nie zakwalifikujemy szczepienia na SARS-CoV-2 jako obowiązkowego, pracodawcy mają związane ręce.
Jakie są możliwości zapobiegnięcia rozprzestrzenia się wirusa przez niezaszczepiony personel medyczny?
Najlepszym rozwiązaniem jest wprowadzenie zmian na poziomie ustawowym, czyli tak jak podkreślałyśmy wcześniej – zakwalifikowanie szczepienia SARS-CoV-2 jako szczepienia obowiązkowego. Ujednolicenie zasad dla wszystkich placówek medycznych z pewnością obecnie jest zjawiskiem pożądanym, zarówno wśród personelu medycznego jak i wśród samych pacjentów.
Co na to rządzący?
Na jednej z ostatnich konferencji prasowych usłyszeliśmy, że od 1 marca 2022 r. powstanie obowiązek zaszczepienia dla medyków, nauczycieli i służb.
Warto jednak wiedzieć, że zmiany w prawie nie będą dotyczyły wpisania szczepionki na COVID-19 do grupy szczepień obowiązkowych – jak przewidywały pierwsze propozycje – ale na daniu pracodawcy możliwości dopuszczenia do pracy jedynie osób zaszczepionych.
Obowiązek zaszczepienia na SARS-CoV-2 będzie traktowany jako wymóg zatrudnienia. Można więc uznać, iż rządzący dają nam w ten sposób wybór mówiąc: „Nie chcesz się zaszczepić? Nie ma sprawy. Ale bez szczepienia, nie ma pracy.” Przyszłe działania mają więc na celu „przymuszenie” do szczepienia poprzez groźbę utraty pracy.
Potwierdzeniem powyższego są słowa wiceministra Waldemara Kraski:
Od 1 marca trzeba będzie być zaszczepionym, żeby być dopuszczonym do pracy.”
Wersji projektu było sporo. Obecny jest cały czas jest konsultowany przez rządzących, więc obiektywnie przewidywalne jest, iż nie pozostanie w pełnym kształcie do końca swojej drogi legislacyjnej. Trudno więc jednoznacznie stwierdzić w jakim kształcie zostanie uchwalony i jakie skutki będzie niósł za sobą.
Będziemy na bieżąco śledzić sprawę i Was informować o wszelkich zmianach!
