Ostatnio jeden z naszych Czytelników napisał do nas taką oto wiadomość: „…koleżanka przyjmowała dziecko. 7-latek przyszedł z „tatą” na ekstrakcje zęba mlecznego. Przy podpisaniu zgody (koleżanka) zauważyła ze „ojciec” ma inne nazwisko. Dziecko miało świeżego „siniaka” pod okiem, oraz dziwne ślady nad i pod ustami. Bardzo zestresowany chłopiec. Kiedy lekarz zapytała co się stało, tylko opuścił głowę a „ojciec” pewnym tonem „no powiedz co się wydarzyło…” i nic. Jak powinniśmy jako lekarze reagować? Cała sytuacja wzbudziła podejrzenia w kierunku przemocy względem dziecka. Jak rozwiązać taką sytuację z „rodzicem”…?

Temat wydał nam się na tyle istotny, że postanowiłyśmy omówić go z Wami w „szerszym gronie”. Nie wiemy co prawda, czy chłopiec opisany w powyżej wiadomości był rzeczywiście ofiarą przemocy czy też nie, ale warto żebyście wiedzieli, jak się zachować gdy spotkacie się podczas Waszej pracy z przypadkami, które mogą świadczyć o tym, że przemoc miała miejsce.

Generalnie na każdym z nas niezależnie od wykonywanego zawodu ciąży obowiązek powiadomienia o przestępstwie jeśli mamy o nim wiedzę. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego, każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. Jest to moralny obowiązek każdego człowieka, ale za jego naruszenie w zasadzie nie grozi żadna kara.

Ale uwaga, w przypadku przestępstw w rodzinie ciąży na Was szczególny obowiązek w tej materii.
Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia policji lub prokuratury o podejrzeniu popełnienia takiego przestępstwa został przypisany osobom, które powzięły o nim podejrzenie w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych lub zawodowych.
U niektórych z Was pewnie wzbudzi wątpliwość fakt, że w przepisie tym nie zostali wymienieni pracownicy ochrony zdrowia. Skoro więc brak takiego wskazania wprost, dlaczego z obowiązkiem tym należy wiązać lekarzy? W sprawie tej wypowiedziało się Ministerstwo Zdrowia w komunikacie z 23 lutego 2010 r. wskazując, że do ww. kategorii osób zaliczyć należy m.in. lekarzy i pielęgniarki.

No dobrze, to teraz warto wyjaśnić czym jest przemoc w rodzinie w rozumieniu ustawy. Pojęcie to zostało zdefiniowane, jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Musicie wiedzieć, że obowiązek powiadomienia o przemocy w rodzinie ogranicza się do przestępstw ściganych w urzędu. Nie będzie on miał zastosowania do tych przestępstw, które są ścigane na wniosek pokrzywdzonego lub z oskarżenia prywatnego.
Ocena z jakim rodzajem przestępstwa mamy do czynienia może budzić pewne wątpliwości. Przepisy Kodeksu Postępowania Karnego, jak również Kodeksu Karnego nie wskazują tego wprost, niemniej wyjaśniają, które przestępstwa ścigane są w innym trybie niż „z urzędu”. Z racji Waszego zawodu będziecie spotykać się najczęściej z przestępstwem naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia. Zapamiętajcie, że wszystkie przypadki, których skutkiem będzie naruszenie lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni są przestępstwami ściganymi z urzędu. Jeśli więc spotkacie się z przypadkiem wszelkich ciężkich uszczerbków wówczas zobowiązani będziecie dokonać zgłoszenia. W przypadku pozostałych urazów (naruszenia lub rozstroju poniżej 7 dni), nie macie takiego obowiązku.

Nie oznacza to, że nie musicie pozostać bierni. Jeśli dostrzeżecie, u Waszych- szczególnie małych – pacjentów ślady świadczące o przemocy w rodzinie, ale nie obejmujące swoim zakresem ścigania z urzędu – np. siniaki, możecie wszcząć procedurę „Niebieskiej Karty”. Nie wymaga bowiem ona zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.

Wszczęcie tej procedury następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.

Jak wynika z przepisów, informowanie o zauważonych przypadkach przemocy jest nie tylko moralną i społeczną powinnością, ale w niektórych przypadkach Waszym obowiązkiem Drodzy Lekarze.