Od razu uprzedzamy, że nie dostaniecie gotowej odpowiedzi.

Każdą sprawę należy oceniać indywidualnie i nie możemy dać Wam gotowego rozwiązania.
Nie możemy zrobić tu przełożenia zero-jedynkowego.
Nie będziemy pouczać Was, jak należy postępować, czy pisać o zdrowym rozsądku.
Decyzja należy do Was, my jedynie możemy wskazać Wam ogólnie, czy i jakie macie możliwości.

Zatem, czy w dobie koronawirusa możesz odmówić leczenia pacjenta❓

Odpowiedź, jaka się może nasunąć pacjentom to, że dlaczego lekarze mieliby to robić ? Przecież są lekarzami, a ich obowiązkiem jest leczyć ludzi bez względu na chorobę, z którą mają do czynienia.
Z punktu widzenia medyka taka natychmiastowa odpowiedź mogłaby być do zaakceptowania w państwie idealnym, czyli takim, do którego nam daleko.

Macie słuszne obawy o swoje życie w sytuacji, gdy jesteście, bądź za chwilę będziecie delegowani/kierowani do pracy z pacjentami zakażonymi nie będąc wyposażonym w odpowiednie środki ochrony przed skażeniem.

Bo przecież to jest Wasza główna obawa.

Czy możecie coś na to poradzić❓
Czy możecie odmówić leczenia pacjenta w takiej sytuacji❓

Przez te ostatnie kilka dni zapewne przeanalizowaliście już przepisy dotyczące Waszych praw związanych z możliwością odstąpienia bądź niepodjęcia leczenia pacjentów.

Od razu wyjaśniamy, że art. 210 § 1 kodeksu pracy, który stanowi, że „W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego” niestety nie dotyczy pracowników, których obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
Wiemy, że wielu z Was próbuje sobie tłumaczyć możliwość powstrzymywania się od wykonywania pracy – w sytuacji, gdy sami nie będziecie zabezpieczeni w prawidłowy sposób – opierając się na tym przepisie.
Niestety przepis ten, w cytowanym § 1 posiada również § 5, który wskazuje wprost, że nie dotyczy on m.in. Was – lekarzy, czy innych pracowników ochrony zdrowia.

Pozostają nam zatem do analizy przepisy ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty – dalej Ustawa.
Zacytujemy Wam w całości art. 38 mówiący o tym, kiedy możecie nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, bowiem wskazuje on procedurę, którą powinniście zastosować, aby być w zgodzie z prawem.
„1. Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, o którym mowa w art. 30 (przyp.aut – czyli stanu zagrożenia życia), z zastrzeżeniem ust. 3.
2. W przypadku odstąpienia od leczenia, lekarz ma obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym.
3. Jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.
4. W przypadku odstąpienia od leczenia lekarz ma obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej.”.
Przytoczony art. 30 w całości brzmi następująco: „Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki”

Podsumowując, możesz nie podjąć leczenia pacjenta, czy też odstąpić od leczenia, jeśli- nie jest to przypadek określony w art. 30 ustawy.

Zatem przede wszystkim należy rozważyć, z jakim pacjentem mamy do czynienia – jaki jest jego stan zdrowia.
✅Czy pacjent, który ma objawy koronawirusa jest przypadkiem, o którym mowa w powyższym artykule, czyli wymaga natychmiastowej pomocy medycznej? Czy zwłoka w udzieleniu mu natychmiastowej pomocy spowoduje niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego rozstroju zdrowia?
✅A może pacjent, który ma postawioną diagnozę i stwierdzone zakażenie koronawirusem jest przypadkiem, kiedy nieudzielenie mu natychmiastowej pomocy nie spowoduje narażenia go na utratę życia, czy też ciężki rozstrój zdrowia?
✅Albo może takim przypadkiem jest pacjent, który ma stwierdzonego koronawirusa i jego stan zdrowia powoduje, że się dusi (wybaczcie kolokwializm), i nie może oddychać? Czy w takiej sytuacji nieudzielenie mu natychmiastowej pomocy nie powoduje niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego rozstroju zdrowia?

Jeśli, jako lekarz odpowiedziałeś na któreś pytanie pozytywnie, to w takim przypadku zgodnie z art. 30 ww. Ustawy masz obowiązek udzielić pacjentowi pomocy.

Jeśli jednak uważasz, że zwłoka w udzieleniu natychmiastowej pomocy pacjentowi w ww. przypadkach nie spowoduje narażenia go na utratę życia, czy też ciężki rozstrój zdrowia to należy ustalić czy możesz spełnić dalsze przesłanki z art. 38 Ustawy pozwalające Ci nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta.

✅Po pierwsze powinieneś powiadomić o Twojej decyzji pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym.
Możesz więc teoretycznie wskazać innego kolegę z danej placówki medycznej. Czy w aktualnej sytuacji jest to możliwe? Sam oceń.

✅Po drugie, powinieneś odpowiednio uzasadnić swoją decyzję w dokumentacji medycznej pacjenta – tutaj zapewne będziesz chciał powołać się na obawę o własne zdrowie, życie wobec niezastosowania przez placówkę medyczną środków zapewniających Ci bezpieczeństwo. Powody, jak wynika z Ustawy muszą być poważne.
Wiedz, że dotychczas w doktrynie wskazywano, że ważnymi powodami były sytuacje takie jak: obraźliwe zachowanie pacjenta lub jego bliskich wobec lekarza, w tym także agresywne zachowanie pacjenta wobec lekarza, permanentne niestosowanie się do zaleceń lekarza niweczące proces leczenia, czy utrata wzajemnego zaufania pomiędzy lekarzem a pacjentem.

✅I po trzecie – bardzo istotne- jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.

Tylko w takich przypadkach – zgodnie z prawem- możesz nie podjąć leczenia pacjenta lub odstąpić od leczenia go.

Wiemy, że nie spodziewaliście się takiej odpowiedzi. Niemniej, tak jak napisałyśmy na początku, nie ma gotowej odpowiedzi. Wszystko zależy od okoliczności, w których będziecie się znajdować.

Na koniec jeszcze jedna uwaga.
Zwróćcie uwagę, że opisana sytuacja dotyczy okoliczności, gdy już jesteście w placówce medycznej tj. stawiliście się w gotowości do pracy. Macie kontakt z pacjentami. Bez ocenienia zdrowia pacjenta nie możecie od razu założyć, że nie udzielicie mu pomocy.

Powyższe rozważania nie dotyczą więc odmówienia świadczenia usług zdrowotnych u swojego pracodawcy czy też kontrahenta ogólnie – tj. z obawy o swoje życie, gdyż pracodawca czy też kontrahent nie zapewnił Wam odpowiednich środków ochronnych.