Kancelaria Prawa Medycznego

Na co dzień kierujemy nasze publikacje głównie do przedstawicieli zawodów medycznych, koncentrując się na aspektach prawnych ich pracy. Jednak wobec aktualnej debaty publicznej dotyczącej propozycji ustawowego ograniczenia wynagrodzeń lekarzy, tym razem warto zabrać głos także z perspektywy pacjentów i całego systemu ochrony zdrowia.

W przestrzeni publicznej pojawiają się pomysły regulacyjne mające na celu ograniczenia wysokości wynagrodzeń lekarzy zatrudnionych na kontrakcie w ramach publicznej ochrony zdrowia. Należy jednak podkreślić, że tego rodzaju rozwiązania budzą poważne zastrzeżenia natury konstytucyjnej i systemowej, a ich wprowadzenie doprowadzi prowadzi do negatywnych konsekwencji dla nas- pacjentów.

Nie zagłębiając się w szczegóły i wychodząc od ustawy zasadniczej w naszej ocenie dojdzie do naruszenia co najmniej art. 22 Konstytucji, a więc swobody wolności i działalności gospodarczej, a także art. 32, który mówi o zasadzie równości i zakazie dyskryminacji. Owszem swoboda działalności gospodarczej może zostać ograniczona w drodze ustawy, ale tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z ważnym interesem publicznym. Interes publiczny polega zaś on na zaspokajaniu potrzeb jak największej liczby osób. Interes publiczny to dobro ogółu. Jeśli ustalimy granice zarobków w publicznej ochronie zdrowia, to ze sporym prawdopodobieństwem skończy się odejściem lekarzy do placówek prywatnych, co doprowadzi do jeszcze mniejszej dostępności do świadczeń zdrowotnych.

Ustalanie górnej granicy zarobków tylko dla jednej grupy zawodowej narusza zasady równości. Patrząc choćby przez pryzmat faktu, że poza lekarzami pracującymi np. w publicznych szpitalach mamy pielęgniarki, położne, fizjoterapeutów czy ratowników medycznych a górna granica wynagrodzenia miałaby dotyczyć tylko jednej grupy zawodów medycznych. Jest to oczywista nierówność wobec prawa.

Ponadto, z punktu widzenia prawa należy pamiętać, że:

Konstytucja RP gwarantuje prawo do godnego wynagrodzenia za pracę,
obowiązuje zasada równego traktowania pracowników,
wolność wykonywania zawodu oraz wolność działalności gospodarczej korzystają z ochrony prawnej,
wszelkie ograniczenia tych praw mogą być wprowadzane wyłącznie w sposób uzasadniony, proporcjonalny i służący interesowi publicznemu.

Zrozumiałe są emocje pacjentów wynikające z długiego oczekiwania na świadczenia czy ograniczonej dostępności usług medycznych. Jednak źródłem tych problemów nie są lekarze, lecz niedofinansowanie i niewydolność organizacyjna systemu ochrony zdrowia. Przenoszenie odpowiedzialności za te kwestie na pracowników medycznych jest uproszczeniem, które pogłębia społeczne napięcia i oddala nas od rzeczywistych rozwiązań.

Lekarze, mimo trudnych warunków pracy, presji i licznych obciążeń, wykonują swoje obowiązki z najwyższą starannością i odpowiedzialnością. Godne wynagrodzenie oraz bezpieczne warunki pracy nie stanowią przywileju — są niezbędnym warunkiem utrzymania stabilnego i efektywnego systemu ochrony zdrowia.

Dlatego zamiast rozważać ograniczanie wynagrodzeń, należy skoncentrować się na działaniach systemowych: poprawie organizacji pracy, zwiększeniu dostępności kadr medycznych, wzmacnianiu zaufania pomiędzy pacjentami a personelem medycznym oraz zapewnieniu stabilnych i przewidywalnych ram prawnych dla wykonywania zawodu lekarza.

Rozwiązania legislacyjne dotyczące wynagrodzeń nie mogą być reakcją na społeczne emocje – muszą wynikać z rzetelnej analizy prawnej, ekonomicznej i zdrowotnej, a także troski o przyszłość systemu, od którego zależy bezpieczeństwo nas wszystkich.

Nie można bowiem pomijać faktu, że:

zawód lekarza wymaga najwyższych kwalifikacji, zdobywanych przez kilkanaście lat nauki i specjalizacji,
lekarze ponoszą szczególną odpowiedzialność, a każda ich decyzja może zaważyć na zdrowiu lub życiu pacjenta,
pracują pod ogromną presją, często w warunkach przeciążenia, stresu i braku odpoczynku,
są to ludzie, którzy – jak każdy z nas – mają rodziny, zobowiązania i prawo do życia w poczuciu bezpieczeństwa.

Trudno uznać za racjonalne, by próbować naprawiać system ochrony zdrowia kosztem tych, dzięki którym wciąż on funkcjonuje.

Zdrowie jest wartością nadrzędną – bez niego nie ma pracy, rozwoju ani szczęścia. Dlatego praca lekarzy powinna być szanowana i odpowiednio wynagradzana, zgodnie z zasadami prawa i elementarnej sprawiedliwości społecznej.

Bezpieczeństwo lekarzy to nie luksus. To konieczność!

Aleksandra Powierża

8 maja 2025

Komentarz

Nie milkną echa zabójstwa lekarza przez pacjenta w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie. Środowiska lekarskie podejmują szereg inicjatyw. We wtorek miał miejsce Ogólnopolski Dzień Żałoby I Protestu Środowiska Medycznego. W najbliższą sobotę odbędzie się Marsz Milczenia- Medycy Przeciw Nienawiści. Jednocześnie konkretne działania podejmuje Naczelna Izba Lekarska. Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej, lek. Łukasz Jankowski, spotkał się z Minister Zdrowia Izabelą Leszczyną, gdzie przedstawił szereg konkretnych propozycji mających na celu poprawę bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia. Wszystkie te działania są oczekiwane, ważne i potrzebne, pozwalają dużej części społeczeństwa zrozumieć jak mowa nienawiści wpływa na pracowników ochrony zdrowia, a pośrednio również na nas- pacjentów.

Ostatnio dyskutowałyśmy co jeszcze można by było zrobić, aby skutecznie chronić lekarzy. W naszej ocenie warto dodatkowo rozważyć:

Obowiązkowe szkolenia z zakresu reagowania na przemoc – dla lekarzy, recepcji i personelu pomocniczego;
Monitoring w gabinetach i na oddziałach, zgodny z RODO, jako materiał dowodowy – dziś wiele przypadków agresji „nie istnieje” procesowo, bo nie ma dowodów;
Rozszerzenie odpowiedzialności zarządu placówek za brak ochrony prawnej i fizycznej dla personelu;
Wzmocnienie roli izb lekarskich jako podmiotów mogących działać prawnie w imieniu pokrzywdzonych lekarzy;
Wprowadzenie systemów ostrzegania o agresywnych pacjentach – takie funkcjonują już np. w Kanadzie, USA, Australii

Jeśli Wy macie jakieś pomysły jak jeszcze można by było uszczelnić lub wzmocnić system ochrony, podzielcie się pod tym postem. Chętnie poznamy Wasz punkt widzenia.

𝘼 𝙘𝙤 𝙯 𝙤𝙗𝙚𝙘𝙣𝙞𝙚 𝙤𝙗𝙤𝙬𝙞𝙖̨𝙯𝙪𝙟𝙖̨𝙘𝙮𝙢 𝙥𝙧𝙖𝙬𝙚𝙢?

Warto przypomnieć, że wiele narzędzi już istnieje — ale pozostają martwe albo są niedostatecznie wykorzystywane. Lekarze nie zawsze wiedzą, że mogą z nich skorzystać. Pracodawcy często nie podejmują adekwatnych i skutecznych działań. Policja i prokuratura – bagatelizują sytuację. Dla organów ścigania są sprawy ważne i ważniejsze i nasza praktyka pokazuje, że sprawy związane z ochroną lekarzy jako funkcjonariuszy publicznych są często (zbyt często) umarzane, sprawy ciągną się zbyt długo, albo pozostają niepodejmowane, co zniechęca pracowników ochrony zdrowia. Organy ściągania podchodzą do problemu hejtu tłumacząc zachowanie pacjentów na zasadzie „lekarz musi liczyć się z prawem pacjenta do krytyki” Lekarze, którzy już są tak zdeterminowani, że zakładają sprawy cywilne za naruszenie dóbr osobistych czekają na rozstrzygnięcia latami. Gdyby tylko organy wymiaru sprawiedliwości rzetelnie przykładały się do swoich obowiązków lub ten system lepiej działał (bo przecież nie zawsze wynika to z niechęci do podjęcia sprawy, ale z wyboru, która jest „ważniejsza”), sytuacja lekarzy byłaby dużo lepsza, nawet przy braku nowych rozwiązań prawnych.

Należy mieć na uwadze, że:

𝙟𝙚𝙨́𝙡𝙞 𝙟𝙚𝙨𝙩𝙚𝙨́ 𝙡𝙚𝙠𝙖𝙧𝙯𝙚𝙢 𝙞 𝙙𝙤𝙨́𝙬𝙞𝙖𝙙𝙘𝙯𝙖𝙨𝙯 𝙖𝙜𝙧𝙚𝙨𝙟𝙞 – pamiętaj, że masz prawo do ochrony prawnej i fizycznej,
𝙟𝙚𝙨́𝙡𝙞 𝙟𝙚𝙨𝙩𝙚𝙨́ 𝙥𝙧𝙖𝙘𝙤𝙙𝙖𝙬𝙘𝙖̨ – masz obowiązek tę ochronę zapewnić,
𝙟𝙚𝙨́𝙡𝙞 𝙟𝙚𝙨𝙩𝙚𝙨́ 𝙥𝙧𝙖𝙘𝙤𝙬𝙣𝙞𝙠𝙞𝙚𝙢 𝙬𝙮𝙢𝙞𝙖𝙧𝙪 𝙨𝙥𝙧𝙖𝙬𝙞𝙚𝙙𝙡𝙞𝙬𝙤𝙨́𝙘𝙞 – przyjrzyj się agresji w stosunku do medyków wnikliwie i podejmuj właściwe działania, nie bagatelizując problemu.

Lekarze zasługują na ochronę. Nie dlatego, że są „grupą uprzywilejowaną”, lecz dlatego, że codziennie są odpowiedzialni za zdrowie i życie innych – często w warunkach przemocy, zagrożenia i braku wsparcia. Każdy przypadek ataku na lekarza jest jednocześnie ciosem w cały system ochrony zdrowia.

Jak skutecznie zgłaszać przemoc słowną i cielesną ze strony pacjentów? Poradnik dla lekarzy

Aleksandra Powierża

30 kwietnia 2025

Komentarz

Trudno nam pogodzić się z tym co się stało wczoraj w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie i zastanawiałyśmy się co my w tej sytuacji możemy zrobić. W naszych głowach kołacze się wiele niewypowiedzianych słów, myśli którymi chciałybyśmy się z Wami podzielić, ale z drugiej strony teraz przez różnego rodzaju media przetaczać się będzie fala komentarzy, analiz, osądów i emocji. Nie chcemy się mądrzyć – wiemy, że każdy ma dziś coś do powiedzenia. Ale może właśnie dlatego czujemy, że nie możemy milczeć. Bo jeśli milczymy wobec przemocy, to tak, jakbyśmy się na nią godzili. A my się nie godzimy. Zrobimy więc to co jako prawniczki – wydaje nam się – umiemy najlepiej- podzielimy się kilkoma praktycznymi radami.

Niepokojąca eskalacja – nie wolno tego ignorować

Wczorajsze zabójstwo lekarza przez pacjenta to nie jest wydarzenie, które spadło z nieba. To brutalna kulminacja zjawiska, o którym przedstawiciele zawodów medycznych alarmują od lat. Zanim doszło do tragedii – były krzyki, pogróżki, wyzwiska, szarpaniny. I to nie tylko wobec lekarzy. Ratownicy medyczni, pielęgniarki, rejestratorki – wszyscy stają się coraz częściej celem agresji, która już dawno przestała być marginalnym problemem. Czasem były to krzyki, czasem pogróżki, czasem tylko „niewinne” słowa wypowiedziane przez zaciśnięte zęby. Czasem zbagatelizowane, czasem przemilczane, bo przecież „to część pracy”, „taki pacjent miał trudny dzień”, „lepiej nie robić afery”. Ale dziś już wiemy: każde takie zachowanie to czerwone światło, którego nie możemy ignorować.

Agresja słowna wobec pracowników medycznych stała się codziennością. To nie są „nerwy pacjenta” czy „chwilowe wzburzenie”. To przemoc – realna, powtarzalna, niebezpieczna. I właśnie od słów wszystko się zaczyna. Dziś pacjent krzyczy, grozi i rzuca oskarżeniami, jutro może wyciągnąć rękę, a za rok nóż. Jeśli nie będziemy reagować od początku – jako pracownicy i jako instytucje – ofiar będzie więcej.

Co więc jako pracownicy ochrony zdrowia możecie zrobić?

Dokumentujcie wszystko — natychmiast i szczegółowo

Zapiszcie datę, godzinę, miejsce zdarzenia i dokładny przebieg sytuacji.

Używajcie języka faktów – unikajcie emocjonalnych określeń, a skupcie się na tym, co dokładnie zostało powiedziane lub zrobione.
Jeśli są świadkowie (np. pielęgniarka, inny lekarz, pacjent), zanotujcie ich dane i poproście o krótkie pisemne oświadczenie.

Zachowajcie materiał dowodowy

Jeśli agresja miała formę wiadomości (SMS, e-mail, wiadomość głosowa) – zróbcie zrzuty ekranu, nagrajcie je, dla bezpieczeństwa przechowajcie na osobnym nośniku.
Jeśli doszło do szarpnięcia, uderzenia, oplucia – udokumentujcie to (zleć obdukcję lekarską) i zrób zdjęcia obrażeń.
Monitoring szpitalny lub nagrania z telefonów mogą być kluczowe – upewnijcie się, że zostaną zabezpieczone.

Zgłoszenie na policję – jak to zrobić, by nie zostało zignorowane

Udajcie się osobiście na komisariat i złóż zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa na piśmie lub wyślijcie zawiadomienie pocztą.
Opiszcie incydent dokładnie i dołączcie wszystkie materiały dowodowe (zdjęcia, zeznania świadków, nagrania).
Zgłaszajcie konkretny art. kodeksu karnego, np.:
- Art. 222 k.k. – naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego (w przypadku lekarzy w szpitalach publicznych)
- Art. 216 k.k. – znieważenie
- Art. 217 k.k. – naruszenie nietykalności cielesnej
- Art. 190 k.k. – groźby karalne

Jeśli udacie się na komisariat osobiście, nie dajcie się „zbyć”. Niestety wiele doświadczeń naszych Klientów pokazuje, że organy ścigania bagatelizują Wasze zgłoszenia.

Nie bójcie się prosić o wsparcie

Zgłoście incydent dyrekcji placówki, działowi prawnemu lub BHP

Poproście o pomoc prawników w Waszych miejscach pracy. W szpitalach zazwyczaj znajdują się działy prawne. Powinni Wam pomóc przygotować zawiadomienie, które policja będzie musiała potraktować poważnie.

Udajcie się do właściwej izby lekarskiej- tam też możecie liczyć na pomoc prawników.
W przypadku powtarzającej się agresji można wystąpić o zakaz zbliżania się, kontaktowania

Kilka słów podsumowania

Zawód lekarza wiąże się z ogromną odpowiedzialnością, ale niestety coraz częściej także z agresją ze strony pacjentów. Niestety, wiele takich incydentów jest bagatelizowanych zarówno przez otoczenie, jak i przez organy ścigania. Postępowania ciągną się niemiłosiernie długo lub umarzane są na samym początku. Lekarze i inni medycy są ignorowani w sytuacji zgłaszania się po pomoc.

A przecież przemoc – także słowna – jest przestępstwem lub wykroczeniem, które należy zgłaszać i podejmować. Lekarze mają prawo do pracy w bezpiecznym środowisku i nie są „na służbie” po to, by znosić agresję. Im więcej osób będzie reagować, tym szybciej system zacznie traktować takie sprawy poważnie.

𝘿𝙡𝙖𝙘𝙯𝙚𝙜𝙤 𝙬𝙖𝙧𝙩𝙤 𝙥𝙧𝙚𝙘𝙮𝙯𝙮𝙟𝙣𝙞𝙚 𝙤𝙠𝙧𝙚𝙨́𝙡𝙞𝙘́ 𝙝𝙖𝙧𝙢𝙤𝙣𝙤𝙜𝙧𝙖𝙢 𝙥𝙧𝙖𝙘𝙮 𝙞 𝙢𝙞𝙚𝙟𝙨𝙘𝙚 𝙨́𝙬𝙞𝙖𝙙𝙘𝙯𝙚𝙣́ 𝙬 𝙪𝙢𝙤𝙬𝙖𝙘𝙝 𝙯 𝙥𝙤𝙙𝙢𝙞𝙤𝙩𝙚𝙢 𝙡𝙚𝙘𝙯𝙣𝙞𝙘𝙯𝙮𝙢?

Karolina Podsiadły

20 stycznia 2025

Komentarz

Kontynuujemy nasz cykl „Pułapki w umowach- Na co powinien zwrócić uwagę każdy lekarz”. Poprzednie wpisy w tej tematyce znajdziecie https://prawniklekarza.pl/𝐔𝐦𝐨𝐰𝐚-𝐨-𝐩𝐫𝐚𝐜𝐞̨-𝐜𝐳𝐲-𝐤/ i https://prawniklekarza.pl/pulapki-w-umowach-cywilnoprawnych-odpowiedzialnosc/ .

Oczywiście, najlepiej, kiedy współpraca pomiędzy podmiotami leczniczymi a lekarzami opiera się na jasno określonych zasadach. Zapewniają one nie tylko sprawne funkcjonowanie placówki, ale także chronią prawa i interesy obu stron. Jednym z kluczowych elementów umowy zawieranej z lekarzem jest precyzyjne ustalenie harmonogramu pracy, dni wolnych oraz miejsca świadczenia usług.

Dlaczego jest to tak ważne?

Miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych

W naszej praktyce spotykamy się z częstą praktyką, w której jako miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych jest wymieniana albo miejscowość w której mieści się podmiot leczniczy albo wymieniana jest nazwa podmiotu. Ważne jest jednak, abyście zadbali o precyzyjniejszy zapis. Bez skonkretyzowania miejsca świadczenia usług i zakresu obowiązków w umowie, lekarz może zostać zobowiązany do wykonywania zadań, które nie wpisują się w jego specjalizację. Na przykład, lekarz chirurg może zostać skierowany do pracy na oddziale internistycznym lub zmuszony do realizacji świadczeń niewpisanych w jego kompetencje zawodowe. Takie sytuacje mogą prowadzić do napięć i wpływać na jakość pracy. Z tego powodu warto wskazać oddział szpitalny, aby zapobiec kierowaniu np. na SOR. niż ten w którym decydujecie się udzielać świadczeń. Nie można również zapominać o podaniu adres placówki. Zdarza się bowiem, że podmiot leczniczy ma swoje zakłady pod różnymi – często oddalonymi od siebie adresami, a nie chcemy przecież być zobowiązani do „pracy” w innym ośrodku. Z perspektywy lekarza, wyraźne określenie miejsca świadczenia usług w umowie chroni jego autonomię zawodową i zapewnia jasność co do oczekiwań.

Obowiązki wynikające z kontraktu z NFZ

Podmioty realizujące kontrakty z NFZ muszą dostosować organizację pracy lekarzy do wymagań wynikających z umowy. Na przykład, świadczenia realizowane poza wskazanym miejscem mogą nie zostać uznane przez NFZ, co może prowadzić do problemów finansowych dla placówki.

Precyzyjne ustalenie miejsca świadczeń pomaga więc uniknąć takich sytuacji oraz zapewnia zgodność z kontraktem. Zdarzają się bowiem sytuacje, że NFZ podważa kontrakt ze względu na dublujące się zatrudnienie w jednym czasie lekarza w dwóch podmiotach.

Zapewnienie ciągłości i jakości świadczeń medycznych

Podmioty lecznicze, realizując kontrakty z NFZ, zobowiązane są do zapewnienia dostępności usług w określonych godzinach i dniach. Precyzyjne określenie harmonogramu pracy lekarzy pozwala na skuteczne planowanie dyżurów i unikanie braków kadrowych.

Dodatkowo, zgodność harmonogramu z kompetencjami i specjalizacją lekarza wpływa na jakość opieki medycznej, minimalizując ryzyko powierzania zadań wykraczających poza kwalifikacje danej osoby.

Transparentność i minimalizacja ryzyka konfliktów

Szczegółowe uregulowanie harmonogramu pracy w umowie minimalizuje ryzyko sporów pomiędzy lekarzem a podmiotem leczniczym. Jasno określone zasady współpracy zapewniają przejrzystość i budują zaufanie między stronami. Z naszej perspektywy widzimy, że podpisując umowę kierujecie się często „względami personalnymi” i nie ustalacie pewnych kwestii , wyjaśniając później – w przypadku konfliktu – że nie sądziliście aby ta czy inna osoba będzie stwarzała problem przy ustalaniu harmonogramu. Pamiętajcie jednak, że te osoby mogą się zmieniać i nigdy nie wiecie kto w przyszłości będzie odpowiedzialny za układanie grafików. Z tego powodu warto precyzyjnie ustalić zasady.

Możliwość zmian w harmonogramie

Warto, abyście w swoich umowach zadbali o zapis pozwalający wam na wprowadzenie jednej/ kilku zmian do harmonogramu. Nie zawsze interesy Wasze i Waszych Zleceniodawców (a także kolegów) są zbieżne. Szczególnie dobrze jest to widoczne przy tzw. długich weekendach czy świątecznych dniach. Wówczas każdy liczy na dzień bez zobowiązań. Tak się jednak nie da. Zapisy o możliwości dokonania przez was zmiany w harmonogramie i konieczności jej zaakceptowania przez podmiot leczniczy może być w takiej sytuacji bardzo potrzebny.

Ustalenie dni wolnych

W przypadku umów o pracę, kwestie harmonogramu pracy są regulowane przez Kodeks Pracy. Zgodnie z przepisami, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia odpoczynku dobowego i tygodniowego, a także przestrzegania maksymalnego czasu pracy. Natomiast w umowach cywilnoprawnych (np. przy umowie zlecenie lub umowie o świadczenie usług) ustalenie harmonogramu nie jest obligatoryjne z perspektywy przepisów, ale może znacząco wpłynąć na ochronę interesów lekarza i uniknięcie konfliktów związanych z nadmiernym obciążeniem. Często pojawia się również kwestia odpowiedzialności za brak wcześniejszego powiadomienia o nieobecności. Dlatego istotne, aby to zagadnienie było klarownie uzgodniona przez strony.

Jak widzicie, precyzyjne określenie harmonogramu pracy, dni wolnych oraz miejsca świadczenia usług w umowach zawieranych z lekarzami jest kluczowe dla ochrony przede wszystkim Waszych interesów. Tego typu regulacje pozwalają nie tylko uniknąć potencjalnych konfliktów, ale także wspierają efektywną organizację pracy w placówkach medycznych. Dlatego warto poświęcić czas na szczegółowe opracowanie tych kwestii przy zawieraniu umów.

Ograniczanie wynagrodzeń lekarzy – wątpliwości prawne

Bezpieczeństwo lekarzy to nie luksus. To konieczność!

Jak skutecznie zgłaszać przemoc słowną i cielesną ze strony pacjentów? Poradnik dla lekarzy

ZNAJDŹ NAS NA INSTAGRAMIE

prawniklekarza

TAGI GŁÓWNE

HISTORIA

Polityka prywatności

NOTA PRAWNA

REGULAMIN SKLEPU