Tag: prawa pacjenta Strona 2 z 8

Czy upoważnienie może dotyczyć tylko częściowej dokumentacji medycznej?

 

Dostęp do dokumentacji medycznej to jedno z podstawowych praw pacjenta. Zawsze się zastanawiamy, dlaczego kwestia udostępnienia dokumentacji medycznej rodzi tyle pytań. Jednak życie pisze różne scenariusze a przepisy nie odnoszą się wprost do każdej sytuacji.

Wątpliwości  lekarzy

 

Jakiś czas temu jeden z lekarzy zapytał nas czy pacjent może złożyć upoważnienie jedynie do część dokumentacji medycznej. Wątpliwość ta wynikała z brzmienia art. 40 ust. 3 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Przepis ten bowiem wskazuje wprost, że osoba bliska wyrażająca zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej może określić zakres jej ujawnienia.

W zakresie udostępniania dokumentacji medycznej ustawodawca nie zdecydował się na takie doprecyzowanie. Art. 26 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wskazuje jedynie, że podmiot udzielający świadczeń́ zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź́ osobie upoważnionej przez pacjenta. Upoważnienie do dokumentacji medycznej dotyczy również sytuacji, gdy pacjent zmarł. Na podstawie art. 26 ust 2 ww Ustawy , po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym.  

Jak widać przepisy te nie precyzują wprost ani formy upoważnienia ani jego zakresu.

Omawiając to zagadnienie musimy jednak pamiętać, że upoważnienie pacjenta do udostępniania dokumentacji medycznej osobie trzeciej jest prawem pacjenta. Prawo to jest bezwzględne i nieograniczone.

Powyższe znajduje potwierdzenie, m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 marca 2015 r. (sygn. akt VII SA/Wa 1369/14), który wskazuje:

„Dostęp do dokumentacji medycznej jest prawem pacjenta. W jego imieniu prawo to może wykonywać w szczególności osoba upoważniona. Osoba upoważniona działa w imieniu pacjenta, a jej wyznaczenie nie stanowi przeszkody do dalszego, bezpośredniego korzystania z omawianego prawa przez samego pacjenta. Prawo osób upoważnionych do dokumentacji medycznej jest więc prawem pochodnym od prawa przysługującemu pacjentowi. Realizacja tego prawa może zatem być kontynuowana po śmierci pacjenta. Nie wygasa ono z chwilą śmierci pacjenta”.

 

Uprawnienie to jest niewątpliwie wyrazem autonomii pacjenta. To on jest dysponentem prawa do dokumentacji medycznej i to on decyduje, czy i w jakim zakresie chce ją udostępnić.

Wskazując na zakres upoważnienia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 13 lipca 2010 r., (sygn. akt II SAB/z 29/10) orzekł:

„upoważnienie przez pacjenta konkretnej osoby do udostępnienia jej dokumentacji medycznej ma taki skutek, że w przypadku śmierci pacjenta osoba upoważniona wstępuje w jego prawa w zakresie udostępnienia dokumentacji medycznej”

 

W podobny tonie orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 września 2013 r. (sygn. akt II OSK 1539/13) wskazując, że:

„Pacjent może obecnie sporządzić oświadczenie o zgodzie na udostępnienie dokumentacji zarówno w ramach, jak i poza dokumentacją medyczną i tylko od jego woli zależało będzie jaką treść i jaki zakres upoważnienia obejmie to oświadczenie”.

 

Pomimo braku określenia w ustawie możliwości częściowego upoważnienia do dokumentacji medycznej, należy uznać, że nie ma żadnych przeszkód prawnych do wyznaczenia przez pacjenta upoważnienia jedynie do części dokumentacji medycznej. Stanowi to bowiem wyraz szacunku dla woli pacjenta.

FacebookLinkedInEmailPrint

Tajemnica psychiatryczna kolejny raz

W kilku dni w mediach przetacza się burza dotycząca postępowania policjantów w czasie wizyty w szpitalu Pani Joanny. Bulwersujące dla nas wszystkich jest to, że w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych, pacjentka nie miała zapewnionej niezbędnej intymności i spokoju.

Bardzo oględnie wypowiadamy się w tematach, które znamy tylko z doniesień dziennikarskich. Niemniej po wczorajszej konferencji prasowej Komendanta Głównego Policji, poczułyśmy, że musimy zwrócić Waszą uwagę na dwa aspekty tej sprawy. Zastrzegamy jednak, że nie mamy dostępu do akt i możemy opierać się jedynie na przekazach medialnych.

O tajemnicy psychiatrycznej pisałyśmy nie tak dawno temu. Możecie więcej się dowiedzieć czytając np. TUTAJ 

Warto jednak sobie przypomnieć, jakiego zakresu informacji dotyczy tajemnica lekarska.

Na początek garść przepisów…

Art. 40 § 1. Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty stanowi, że „Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.”

O obowiązku tym przypominają również przepisy Kodeksu Etyki Lekarskiej w art. 23, zgodnie z którym

„Lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie zwalnia od obowiązku dochowania tajemnicy lekarskiej”.

Na tajemnicę lekarską składają się wszelkie informacje uzyskane przez lekarza w procesie leczenia, w tym dokumentacja medyczna oraz dane dotyczące sfery życia prywatnego. Całość tych informacji jest objęta zakazem ujawniania.

Ze względu na szczególną więź łączącą lekarzy psychiatrów z ich pacjentami, tajemnica lekarska tej specjalizacji doczekała się dodatkowego uregulowania. I tak art. 50 Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wskazuje, że

„Osoby wykonujące czynności wynikające z niniejszej ustawy są obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku z wykonywaniem tych czynności, stosownie do odrębnych przepisów, a nadto z zachowaniem przepisów niniejszego rozdziału.”

Ewidentnie zatem tajemnica lekarza psychiatry jest pojęciem szerszym niż „zwykła” tajemnica lekarska.

Zatem co powinien zrobić lekarz kiedy poweźmie wiarygodną informację o tym, że pacjent chce, planuje popełnić samobójstwo?

Oczywiście zgłosić ten fakt odpowiednim organom – tak jak w przedmiotowej sprawie zgłosić zagrożenie na numer alarmowy 112. Lekarz ma również prawo zadzwonić do bliskich pacjenta, jeśli ma takie możliwości w celu zapobiegnięcia powstaniu krzywdy.

TYLKO TYLE. Nie powinien wypowiadać się w szerszym zakresie, omawiać z czym Pacjent do niego zwrócił, jaki problem natury psychicznej zgłaszał, jakie okoliczności „popychają” tego pacjenta do tego działania. Zapamiętajcie, że zgłoszenie o możliwości podjęcia próby samobójczej ma na celu odwrócenie zagrożenia dla tego pacjenta. Nie jest wiec istotne dlaczego ten pacjent decyduje się na taki krok. Informacja ta- jako uzyskana w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym jest zupełnie nieistotna.
Nie można wykluczyć sytuacji, że w zupełnie wyjątkowych przypadkach, lekarz winien przekazać dyspozytorowi informacje o różnego rodzaju zażytych środkach, tak, aby ratownicy medyczni mieli pełny obraz stanu zdrowia pacjentki. Niemniej ponownie podkreślamy, że zakres ujawnianej przez lekarza tajemnicy winien być adekwatny do sytuacji.

Środki masowego przekazu pokazują bardzo wiele „nieprawidłowości” w ochronie zdrowia. Z naszej praktyki wynika, że duża cześć tych relacji nie jest prawdziwa albo stanowi bicie piany osób, które nie znają albo realiów pracy w ochronie zdrowia albo przepisów prawa. Ważne jest, żeby z każdej sytuacji wyciągać dla siebie naukę i wiedzieć jak się zachować gdybyśmy my byli postawieni w takiej a nie innej sytuacji.

Czy lekarz może zgłosić przestępstwo?

Drugim zagadnieniem, które jest podnoszone i analizowane na forum społecznym to kwestia możliwości zgłaszania przez lekarzy podejrzenia popełnienia przestępstwa.

Przede wszystkim pamiętacie, że:

  • przerwanie własnej ciąży nie jest w Polsce przestępstwem. Kobieta za to nie odpowiada. Nie ma zatem podstaw, aby lekarz mając wiedzę o przerwaniu ciąży zawiadamiał o tym organy ścigania a organy ścigania nie mają podstaw ku temu, aby ścigać z tego tytułu kobietę.
  • w naszej ocenie obowiązek płynący z art. 240 kk – dotyczący konieczności zawiadomienia o najcięższych enumeratywnie wymienionych przestępstwach – w związku z przepisami szczególnymi regulującymi tajemnicę lekarską – ma charakter zbyt ogólny i nie zwalania lekarza z zachowania tajemnicy lekarskiej (więcej na ten temat pisałyśmy TUTAJ) , o ile nie zachodzi sytuacja zagrożenia dla życia lub zdrowia pacjenta czy też innych osób.

Lekarz nie powinien być obarczany winą za działanie funkcjonariuszy Policji.

Trudno nie oprzeć się wrażeniu, że Policja postąpiłaby zupełnie inaczej, gdyby posiadała informacje jedynie o podejrzeniu popełnienia samobójstwa. Zapewne po dotarciu karetki pogotowia na SOR czynności policjantów zakończyłyby się.
Niemniej za działania Policji, które odbyły się w szpitalu absolutnie w świetle prawa nie powinno obwiniać się lekarki. Nawet gdy zostanie uznane, że lekarka w jakimś stopniu naruszyła tajemnicę psychiatryczną to pozostaje to bez wpływu na bezprawne działanie funkcjonariuszy, do którego doszło w szpitalu.

Pamiętajcie, że to lekarz ostatecznie decyduje kto może być obecny przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych pacjentowi. Jeśli z jakichś względów obecność osób trzecich zakłóca udzielanie pomocy medycznej, medyk ma prawo taką osobę wyprosić z gabinetu, nawet jeśli jest to policjant.

FacebookLinkedInEmailPrint

Zakaz restrykcyjnego ograniczania odwiedzin w szpitalach – rekomendacje RPP

Rzecznik Praw Pacjenta w komunikacie z dnia 18 maja 2022 r. wskazał na zakaz restrykcyjnego ograniczania odwiedzin w szpitalach, podkreślając iż „z uwagi na zmniejszenie zagrożenia epidemicznego oraz zniesienie stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, utrzymywanie przez szpitale restrykcyjnych ograniczeń w korzystaniu z praw pacjenta może stanowić praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów”. 

 
Jak dobrze wiecie – podczas stanu epidemii możliwe było – oczywiście w granicach prawa i rozsądku – ograniczanie pewnych praw pacjenta. Jednym z praw, które były ograniczane to prawo pacjenta do odwiedzin w szpitalu (art. 33 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta – dalej jako „Ustawa”).  Niemniej w związku z odwołaniem stanu epidemii Ministerstwo Zdrowia wraz z Głównym Inspektorem Sanitarnym zdecydowało się na ustanowienie Rekomendacji z dnia 28 kwietnia 2022 r. [ZOBACZ] jednocześnie wskazując na zakaz restrykcyjnego ograniczania odwiedzin w szpitalach.
Zgodnie z nią, rekomenduje się:
  1. umożliwianie odwiedzin jednoczasowo przez 1 osobę, a w szczególnych sytuacjach – 2 osoby;
  2. zgodnie z możliwościami organizacyjnymi podmiotu leczniczego, określenie przedziałów czasowych dla odbywania odwiedzin w ciągu dnia i ograniczenie czasu trwania odwiedzin, w celu zmniejszenia ryzyka gromadzenia się osób w jednym pomieszczeniu oraz umożliwienia regularnego czyszczenia i dezynfekcji powierzchni w tych pomieszczeniach;
  3. umożliwienie osobom odwiedzającym umycie rąk wodą z mydłem lub dezynfekcji rąk niezwłocznie po wejściu przez nie do podmiotu leczniczego;
  4. aby przed wykonaniem czynności pielęgnacyjnych przy odwiedzanym pacjencie osoba odwiedzająca uprzednio (bezpośrednio przed kontaktem) dokładnie umyła lub zdezynfekowała ręce;
  5. aby personel podmiotu leczniczego regularnie wietrzył oraz czyścił i dezynfekował pomieszczenia, w których odbywają się odwiedziny;
  6. aby osoby z objawami infekcji nie odwiedzały pacjentów, w szczególności pacjentów z obniżoną odpornością niezaszczepionych przeciw COVID-19 oraz bez historii przebycia zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w ciągu ostatnich 180 dni – z wyjątkiem sytuacji szczególnych, które powinny być określone przez kierownika podmiotu leczniczego (np. w przypadku wizyt pożegnalnych u pacjentów).

Uwaga! Odwiedziny nie mogą zostać ograniczone do wybranych dni w tygodniu oraz konkretnych godzin! Przykładowo nie można ustalić jako jedynego dnia odwiedzin poniedziałku – w godzinach tylko od 12:00 – 14:00.

Co bardzo istotne Rzecznik Praw Pacjenta uznał utrzymywanie przez szpitale restrykcyjnych ograniczeń w korzystaniu z praw pacjenta za naruszenie zbiorowych praw pacjentów!
Jakiś czas temu opublikowałyśmy dla Was zbiorczy post dotyczący różnych stanów faktycznych, które zostały uznane przez Rzecznika Praw Pacjenta za naruszenie zbiorowych praw pacjenta [ZOBACZ]. Podkreślałyśmy tam, iż zgodnie z art. 68 Ustawy – brak dostosowania się do decyzji Rzecznika w kwestii zaprzestania stosowania tego rodzaju praktyk, może skutkować nałożeniem na podmiot kary pieniężnej do 500 000 zł.
Tak też jest w tym przypadku – na podmiot, który będzie praktykował ograniczenia odwiedzin pacjentów przebywających w szpitalu może zostać nałożona w drodze decyzji administracyjnej kara do 500 000 zł.
 
FacebookLinkedInEmailPrint

Stany faktyczne uznane przez Rzecznika Praw Pacjenta za naruszenie zbiorowych praw pacjenta

Jak doskonale wiecie pacjentowi przysługują określone prawa związane ze świadczeniami zdrowotnymi, które szczegółowo wymienione są w Ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 849 z późn. zm.) – dalej: Ustawa.

 
W ocenie Rzecznika:
Organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych
Organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w ten sposób, że określeni lekarze wykonujący zawód w podmiocie są zobowiązywani – na podstawie postanowień umownych – do ponoszenia części kosztów zleconych przez nich i wykonywanych u pacjentów badań diagnostycznych, które nie stanowią ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych kosztochłonnych, pomimo że wskazani lekarze nie są stroną umowy na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej przez podmiot leczniczy z Narodowym Funduszem Zdrowia, ani nie udzielają tych świadczeń jako podwykonawcy stanowi naruszenie art. 6 ust 1 i art. 8 ustawy tj. prawa do świadczeń zdrowotnych.
Warunki realizacji teleporady
Brak umieszczenia w miejscu wykonywania świadczeń oraz na oficjalnej stronie internetowej Podmiotu leczniczego informacji o warunkach realizacji teleporady w podstawowej opiece zdrowotnej spełniającej wymagania wymienione w § 3 pkt 1 lit. c i f Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej narusza art. 8 ustawy tj. prawa do świadczeń zdrowotnych.
Wynik badania PCR w kierunku SARS-CoV-2
Wymaganie – od osób mających towarzyszyć małoletnim pacjentom podczas hospitalizacji i sprawować nad nimi dodatkową opiekę pielęgnacyjną – przedstawienia aktualnego wyniku badania PCR w kierunku SARS-CoV-2 (sfinansowanego ze środków własnych tej osoby\pacjenta) wywołującego Covid-19 narusza art. 34 ust. 1-3 ustawy tj. prawa do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej.
Ograniczona możliwość rejestracji
Organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w ten sposób, że Pacjenci zgłaszający się do podmiotu leczniczego celem uzyskania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, mają ograniczoną możliwość rejestracji na te świadczenia za pośrednictwem telefonu oraz brak możliwości dokonania rejestracji elektronicznie stanowi naruszenie art. 8 ustawy tj. prawa do świadczeń zdrowotnych.
Bezwzględny wymóg zasłaniania ust i nosa podczas porodu
Ustanowienie bezwzględnego wymogu zasłaniania przez rodzące w Szpitalu ust i nosa podczas porodu w sali jednoosobowej do czasu uzyskania przez nie negatywnego wyniku badania na obecność wirusa SARS-CoV-2, mimo braku przebywania przez rodzące na kwarantannie lub izolacji czy wykazywania przez nie objawów choroby COVID- 19 stanowi naruszenie art. 8 ustawy tj. prawa do świadczeń zdrowotnych.
Nieuwzględnienie decyzji matki w kwestii separacji z noworodkiem
Separowanie noworodków od ich matek, u których stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2 lub występuje podejrzenie zakażenia tym wirusem, albo które oczekują na wynik testu w kierunku obecności ww. wirusa, bez uwzględnienia decyzji matki w tym zakresie podjętej po udzieleniu informacji o korzyściach i zagrożeniach wynikających zarówno z zachowania kontaktu „skóra do skóry” i stałego przebywania z dzieckiem jak i izolacji w oddzielnym pomieszczeniu z zachowaniem laktacji stanowi naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy tj. prawa do świadczeń zdrowotnych.
 
FacebookLinkedInEmailPrint

KONTAKT

Kancelaria Adwokacko-Radcowska
"Podsiadły-Gęsikowska, Powierża" Sp. p.

ul. Filtrowa 61/3
02-056 Warszawa

+48 22 628 64 94
+48 600 322 901

kancelaria@prawniklekarza.pl

REGON: 369204260 NIP: 7010795766

AEKSANDRA POWIERŻA

+48 604 077 322
aleksandra.powierza@prawniklekarza.pl

KAROLINA PODSIADŁY-GĘSIKOWSKA

+48 735 922 156
karolina.podsiadly@prawniklekarza.pl